Son 2 Yılda Tutuklanan Doğu Türkistanlı Aydınlar ve Sanatçılar

Son 2 yılda tutulan ve tutuklanmış oldukları, sadece yurtdışındaki akrabaları ve tanıdıkları tarafından tespit edilebilen aydınların sayıları 300’ü aşkındır.

Genel durum ise Doğu Türkistan’da Toplama Kamplarına atılan milyonlarca Türk arasında çok sayıda aydınlar ve sanatçılar bulunmaktadır. Aydınların hemen hemen tamamı toplama kamplarına alınmış veya hapsedilmiş durumdadır.

Çin’in İstanbul Başkonsolosu, mayıs ayındaki bir konuşmasında toplama kamplarını “okul” diyerek savunmuş, oraya hapsedilenleri ise “beyni hastalanmış” olarak nitelendirmişti. video’ için tıklayın! 
Başkonsolosun bahsettiği “beyni hastalanmış” kişilerin çoğu aşağıdaki gibi mesleğinin en iyileri, Çinceyi Çinli gibi bilmelerinin dışında birkaç yabancı dil bilen aydınlardır.

  Aşağıda tutuklanmış olduğu tespit edilebilen aydınlar ve sanatçılar mesleklerine göre listelenmiştir:

TIBBİ ARAŞTIRMACILAR VE DOKTORLAR

1. Halmurat Ghofur, (M)  Sincan Tıp Üniversitesi Eski Rektörü, Özerk bölge tıp denetim bürosu başkanı, hekim, PhD
2. Abbas Es’et, (M) Sincan Tıp Üniversitesi’nde Öğretim Üyesi, hekim, PhD
3. Nurmemet, Emet (M) Uygur Geleneksel Tıp Bölümü Başkanı., Sincan Tıp Üniversitesi, PhD
4. Enver Tohti, (M) Uygur Geleneksel Tıp Bölümü’nde Öğretim Üyesi, Sincan Tıp Üniversitesi
5. Alim Pettar, (M) Sincan Tıp Üniversitesi‘nde Öğretim Üyesi, hekim, PhD
6. Perhat Behti, (M) Sincan Tıp Üniversitesi’ne bağlı hastane rektör yardımcısı
7. Abduqeyyum Tevekkül, (M) Hekim, Kaşgar Bölge Halk Hastanesi
8. Enwer Abdukérim, (M) Hekim, Kaşgar Bölge Halk Hastanesi
9. Hüsen Hesen (M) Hekim, Kucha Uygur Tıp Hastanesi
10. Ebeydulla Hesen (M) Hekim, Uygur Özerk Bölgesi Uygur Tıp Hastanesi
11. Tahir Hesen (M), hekim, Kucha halk hastanesi
12. Nejibulla Ablat (M) Kardiyolog, Kaşgar No: 2 Halk Hastanesi.
13. Dolqun Tursun (M), Uygur Özerk Bölgesi Önleyici tıp bölümü.
14. İlham İmam (M), Tıb uzmanı, Uygur Özerk Bölgesi Tıp Üniversitesi Hastanesi
15. Gülshen Abbas (F) doktor Uygur Özerk Bölgesi… Hastane
16. Abdurehimjan Emet (M), Hekim, Uygur Özerk Bölgesi Uygur Geleneksel Tıp Hastanesi

     ÜNİVERSİTE ÖĞRETİM GÖREVLİLERİ

1. Erkin Abdurehim (Oğuz), (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi, emekli
2. Metréhim Hacı, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi
3. Enver ismail, (M) Doçent, Kaşgar Üniversitesi
4. Enver Qadir, (M) Doçent, Kaşgar Üniversitesi
5. Gülnaz Obul, (F) Profesör, Kaşgar Üniversitesi
6. Erkin Ömer, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi, okul müdürü
7. Mukhter abdughopur, (M) Öğretim Üyesi, Kaşgar Üniversitesi
8. Qurban Osman, (M) Öğretim Üyesi, Kaşgar Üniversitesi
9. Ablajan abdubaqi, (M) Profesör, Kaşgar Üniversitesi; sandalye, matematik bölümü
10. Rahile dawut, (F) Profesör, Sincan Üniversitesi; PhD
11. Arslan Abdulla, (M) eski dekan, Filoloji Enstitüsü, Sincan Üniversitesi; Profesör; Uygur Özerk Bölgesi Hükümet kültür danışmanları ofisi başkanı
12. Abdukérim Rahman, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi
13. Gheyretjan Osman, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi
14. Taşpolat Téyip, (M) Profesör, Sincan Üniversitesi Rektörü
15. Alim Ehet, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi; Uighursoft programları setinin yazılımcısı
16. Dilmurat Tursun, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
17. Batur Eysa, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
18. Rehim Rehmitulla, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
19. Erkin İmirbaqi, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
20. Nurbiye Yadikar, (F) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
21. Nebijan Hebibulla, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
22. Asiye Muhemmedsalih, (F) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
23. Abdusalam ablimit, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi
24. Abdubesir Şuküri, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; Filoloji Enstitüsü Dekanı
25. Abduqadir Celaleddin, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; Şair,
26. Jemile Saqi, (F) Öğretim Üyesi, Sincan Eğitim Enstitüsü, PhD; Abduqadir Celaleddin’in eşi
27. Yunus Ebeydulla, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi
28. Ababekri Abdureşit, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Normal Üniversitesi, PhD
29. Nur‘eli Şahyaqup, (M) Öğretim Üyesi, Sincan Normal Üniversitesi, PhD
30. Nurmuhemmet Ömer (Uçqun), (M) Öğretim Üyesi, Sincan Normal Üniversitesi, PhD
31. Kamil Metréhim, (M), Profesör, Ürümçi meslek Üniversitesi Pedagojik Enstitüsü dekanı.
32. Arzugül Taşpolat, (F) Öğretim Üyesi, Sincan Mühendislik Enstitüsü; Eşi Ekrem Tursun ile birlikte tutuklandı
33. Zulpiqar Barat (özbash), (M) Öğretim Üyesi, Sincan Üniversitesi; PhD
34. Nijat Ablimit, (M) Öğretim Üyesi, Kaşgar Üniversitesi
35. Dilmurat Ghofur, (M) Rektör yardımcısı, Sincan Üniversitesi
36. Abdurehim Rahman, (M) Doçent, Sincan Üniversitesi; PhD; Ruqiye Osman‘ın Eşi
37. Ruqiye Osman, (F) Sincan Üniversitesi Kütüphanesi yöneticilerinden; Abdurehim Rahman‘ın eşi
38. İmam, Muhammet (M), Personel Sincan Üniversitesi’nin bilgisayar merkezi.
39. Veli Barat, (M) Sincan Üniversitesi Eski Rektörü.
40. Mutellip Sidiq Qahiri (M) Doçent, Kaşgar Üniversitesi.
41. Enver Sidiq (M), fizik öğretim üyesi, Sincan Normal Üniversitesi
42. Nijat Sopi, (M) Profesör, İli Pedagojik Enstitüsü; PhD; Edebiyat bölümü başkanı
43. Barat Tursunbaqi, (M) eski rektör, Hotan Öğretmenler Koleji
44. Ablet Abdurishit (Berqi), (M) Doçent, Sincan Eğitim Enstitüsü; PhD; Şair
45. Halmurat Eysajan, (M) Öğretim Üyesi, İli Pedagojik Enstitüsü
46. Ömerjan Nuri, (M) Öğretim Üyesi, Hotan Öğretmenler Yüksekokulu
47. Azat Sultan, (M) Uygur Özerk Bölgesi edebiyat ve sanatçılar birliği başkanı; Sincan Yazarlar Derneği başkanı; Profesör; Edebiyat Araştırmacısı
48. Gulazat Tursun (F) profesör, Law school Xinjiang Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İnsan hakları uzmanı.
49. Kerimjan Abdurehim (M), profesör, Şair, Kaşgar Üniversitesi
50. Adil Ghappar (M), profesör, Xinjiang Eğitim Üniversite.
51. Juret Dölet (M), Öğrenci İşleri Daire Başkanı, Hoten Öğretmenler Yüksekokulu

LİSE ve ORTA OKUL ÖĞRETMENLERİ

1. Ablajan Memet, (M) Konisheher 1 no’lu lise.
2. Ehmetjan Cüme (M), Konisheher 1 no’lu lise
3. Sajidigul Ayup (F) Konisheher 1 no’lu lise.
4. Abla Memet (M) Kucha 1 no’lu lise Eski Müdürü, 2017 ‘de kimya’ da reworded.
5. Niyaz İmin, (M) eski öğretmen, Kucha Nahiye 1 no’lu Ortaokulu
6. Ekrem İslam, (M) Müdür Yardımcısı, Sanji şehir 3 no’lu ortaokulu
7. Dilraba Kamil, (F) Öğretmen, Ürümçi 92 no’lu Ortaokulu
8. Tursunjan Hézim, (M) Öğretmen, Aqsu 1 no’lu Ortaokulu
9. Ablet Şemsi, (M) Öğretmen, Kucha Nahiye İshkhala Beldesi ortaokulu
10. Adil Tursun, (M) Müdür Yardımcısı, kıdemli öğretmen, Kaşgar eski şehir Nahiye 1 no’lu Ortaokulu; Ulusal düzey araştırmacı
11. Shahip Abdusalam (Nurbeg), (M) Öğretmen, Kelpin nahiye, 1 no’lu Ortaokulu; Şair
12. Zöhre Niyaz (Sayramiye), (F) Öğretmen, Bay Nahiye Sayram Beldesi Ortaokulu; Şair
13. Turdi Tuniyaz, (M) Ürümçi şehir tecrübe ortaokulu eski müdürü
14. Alim yawa, (M) eski Öğretmen, Peyzawat Nahiye Güllük Beldesi ortaokulu; Şair
15. İlham Tahir, (M) Öğretmen (ihraç), Kaşgar Üniversitesi‘ne bağlı orta okul ; Tahir Talip’in oğlu

GAZETECİLER, EDİTÖRLER VE YAYINCILAR

1. Ablikim Hesen, (M) Sincan gençlik Yayınları Uygur Bölümü Başkanı ve kıdemli editör
2. Yalqun rozi, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları,
3. Kadir Arslan, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
4. Mahibeder Mehmut, (F) Editör, Sincan eğitim Yayınları
5. Ayshem Peyzulla, (F) Editör, Sincan eğitim Yayınları
6. Tahir Nasır, (M) eski baş editör, Sincan eğitim Yayınları; Uygur Özerk Bölgesi halk hükümeti eğitim müfettişi
7. Vahitcan Osman, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları, Şair
8. Erkin Muhemmet, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
9. Ekber Siracidin, (M) Editör, Sincan eğitim Yayınları
10. Yasin Zilal, (M) baş editör, “Tarım” dergisi; Şair
11. Abdurakhman Ebey, (M) kıdemli editör, Sincan Halk Yayınları Müdürü.
12. Ehmetjan Mömin (Tarimi), (M) Kıdemli Editör, Sincan halk Yayınları
13. Qurban Mamut, (M) eski baş editör, “Sincan Medeniyeti” dergisi
14. İlham weli, (M) kıdemli editör, “Sincan Gazetesi” Uygur Editör Bölümü başkanı
15. Mirkamil Ablimit, (M) Başkan Yardımcısı, kıdemli editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
16. Memtimin Obul, (M) Editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
17. Cur‘et Hacı, (M) Editör, “Sincan gazetesi” Uygur Editör Bölümü
18. Erkin Tursun, (M) Editör, yönetmen, ili televizyon istasyonu
19. Abdurehim Abdulla, (M) Kıdemli Editör, Sincan Görsel İşitsel Yayınları; Şair
20. Enver Qutluq (nezeri), (M) Editör, Sincan televizyon istasyonu; Şair
21. Qeyser qéyyum, (M) baş editör, “Edebi Tercümeler” Dergisi (toplama kampına götürülmek için polis geldiğinden ofisinin bulunduğu sekizinci kattan atladı.)
22. Mirzahit kérimi, (M) eski editör (emekli), Kaşgar Uygur Yayınları; Yazar
23. Mehmutcan Hoca (Ümidvar), (M) Editör, “Sincan gençliği” dergisi; Şair
24. Ablacan Siyit, (M) baş editör yarıdmcısı, kıdemli editör, Kaşgar Uygur Yayınları
25. Osman Zunun, (M) eski baş editör, kıdemli editör, Kaşgar Uygur yayınları, emekli
26. Abliz Ömer, (M) eski baş editör, kıdemli editör, Kaşgar Uygur Yayınları, emekli
27. Osman Ehet (M) müzik editörü, Karluk Elektronik şirketi
28. Erkin İbrahim (Peyda) yayıncı, Ögen yayıncılık şirketinin CEO‘su.
29. Chimengül Avut, (F) Kıdemli Editör, Kaşgar Uygur yayıncılar; Şair
30. Tahir Talip, (M) Kıdemli Editör, “Kaşgar Gazetesi” Şair
31. Halide israil, (F) Editör, “Sincan gazetesi” emekli; Yazar
32. Méhrigül Tahir, (F) Öğretim Üyesi, Kaşgar okulöncesi eğitim koleji; Tahir Talip‘in kızı
33. Abdurahman Abdurehim (M) Kaşgar Uygur Yayınları, editör
34. Memetjan Abliz Böriyar (M), Kaşgar Uygur Yayınlar, editör, Yazar
35. Memet Sidiq (M), Kaşgar Uygur Yayınları
36. Anargul Hekim, (F), Kaşgar Uygur Yayınları
37. Guzelnur Qasim (F), Kaşgar Uygur Yayınları
38. Mahinur Hamut, (F) Kaşgar Uygur Yayınları
39. Erkin Emet (M), Kaşgar Uygur Yayınları Başkanı
40. Emrulla Enwer (M) Kaşgar Uygur Yayınları

ŞAİRLER, YAZARLAR VE ALİMLER

1. Perhat Tursun, (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi halk sanat merkezi; PhD; yazar, Şair
2. Abbas Moniyaz, (M) profesyonel yazar, Uygur Özerk Bölgesi Yazarlar Derneği
3. Muhter Helil Buğra (M), Şair, Uygur Özerk Bölgesi TV istasyonu
4. İdris Nurulla, (M) bağımsız çevirmen, Şair
5. Qasimjan Osman (Gazi), (M) devlet memuru, Peyzawat Nahiye parti komitesi propaganda bölümü; Şair
6. Yasinjan Sadiq (Çoğlan) (M) yazar, Uygur Özerk Bölgesi Yazarlar Derneği
7. Osman Hoşur (M), yazar, Uygurca Ders Kitabı hazırlayıcılarından
8. Memet Emet Çopani (M), yazar, Şair
9. Ibrahim Alptekin (M) poet, Yayıncı, Artush
10. Abduqadir Cüme, (M) bağımsız çevirmen, Şair
11. Nezire Muhemmed Salih, (F) bağımsız yazar; Adiljan Tuniyaz’in eşi; Muhemmed Salih hajim’in kızı
12. Muhemmed Salih hajim, (M) Araştırmacı, Milletler Araştırma Enstitüsü, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi, emekli; Kuran’ı Uygurcaya çeviren dini alim ve çevirmen; 84 yaşında bir kampta öldü; Nezire Muhemmed salih’in babası
13. Memetéli Abdurehim, (M) Dil kurumu eski başkanı, emekli
14. Tahir Abduveli, (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi dil kurumu
15. Alimjan, (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi dil kurumu
16. Nailcan Turğan, (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi dil kurumu
17. Küreş Tahir, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi; Tahir Talip’in oğlu
18. Abdurazaq Sayım, (M) Sincan Sosyal Bilimler Akademisi Başkan Yardımcısı; kıdemli araştırmacı
19. Gheyret Abdurahman, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi Dil Enstitüsü başkan yardımcısı
20. Abduqéyum Mijit, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi etnik kültür Araştırma Enstitüsü.
21. Sajide Tursun (F) Almanya Gottingen Max Planck Enstitüsü’nde Dini Çeşitlilik Çalışması konusunda PhD sonrası araştırmacısı.
22. Abbas Burhan, (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi eğitim bölümü; Ürümçi şehir 10 ilköğretim okulu müdür yardımcısı.
23. Ablimit, (M) Uygur klasik edebiyatı bağımsız araştırmacı; PhD
24. Gulbahar Eziz, Writer, poet, Avukat.
25. Adiljan Tuniyaz, (M) eski personel, Sincan halk radyo istasyonu; Şair; Nezire Muhemmed Salih’in Eşi
26. Dilmurat Tursun (M) Araştırmacı, Ürümçi belediye eğitim bölümü,
27. Adil Rişit (M) Araştırmacı, Uygur Özerk Bölgesi eğitim Yayınları
28. Tursunjan Muhemmet (Marşal), web sitesi editörü, yazar
29. Tursunbeg Yasin (M), Bloger, Yazar
30. Tuniyaz Osman (M), Yazar, 41/5000
31. Eski Hakim, Aksu Sismoloji Bölümü.
32. Omerjan Hesen (Bozqir) Yazar, Tercüman, Bloger, Aksu Ormancılık Bölümü
33. Tursuncan Emet (M), Gulca, Şair ve Bestekar

SANATÇI, AKTÖR, YÖNETMEN, ORGANİZATÖR, ŞARKICILAR

1. Mehmutcan Sidiq, (M) yönetmen, Sincan televizyon istasyonu
2. Ehmetcan Metrozi, (M) Teknisyeni, Sincan televizyon istasyonu
3. Qeyyum Muhemmet, (M) Doçent, Sincan Sanat Enstitüsü; aktör; sunucu; Aynur Taş‘in Eşi
4. Aynur Taş, (F) Ürumçi Halk radyo istasyonu, sağlık nedeniyle emekli; Qéyyum muhemmet’in eşi
5. Erkin Tursun, (M) Editör, yönetmen, ili televizyon istasyonu
6. Eset Éziz (M) Ürümçi Halk radyo istasyonu Uygur Editör Bölümü başkanı
7. Zulpiqar Köreş, (M) Editör, Sincan televizyon istasyonu; Şarkıcı
8. Abdurehim Heyit (M) Ozan
9. Zulpiqar Köreş (M) sunucu, Uygur Özerk Bölge TV istasyonu
10. Reshide Dawut (F) şarkıcı, Uygur Özerk Bölge tiyatrosu
11. Adil Micit (M) komedyen, Uygur Özerk Bölge tiyatrosu
12. Senever Tursun (F) şarkıcı, Uygur Özerk Bölge tiyatrosu
13. Gulşen Memettursun, sunucu, Uygur Özerk Bölge TV istasyonu
14. Ablet Zeydın (M) Uygur Özerk Bölgesi TV istasyonu, editör
15. Peride Mamut (M), Şarkıcı, aktör
16. Zahirshah Ablimit (M) şarkıcı
17. Ablajan Awut Ayup (M) Şarkıcı
18. Memetjan Abduqadir (M) Şarkıcı, aktör
19. Mahire Yusup (F) Şarkıcı, Ürümçi Şarkı ve Dans Topluluğu
20. Adiljan Hamut (M) Kameraman, Sincan Izgil Film & TV şirketi

BİLGİSAYAR MÜHENDİSLERİ

1. Qeyser Abdukerim (M), bilgisayar mühendisi, Şair.
2. Metyasin Metqurban (M) Bilkan Elektronik şirketi, CEO, bilgisayar mühendisi
3. Perhat Zahir (M) Bilgisayar mühendisi
4. Abdurahman Memetabla (M) Bilgisayar mühendisi, CEO, Ravanyol elektronik şirketi.
5. Nurshat (M) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik şirketi
6. Abletjan İsmail (M), Yeltapan programının yazılımcısı, Uygur Özerk Bölgesi devlet web sitesi ts‘nin mühendisi.
7. Sirajidin Qarluq (M), Qarluq electronic, co, ltd,
8. Amannisa Qemirdin (F) muhasebeci, Karluk Elektronik,
9. Reyhangul Mehmut (F) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik
10. Yusup Ehmet (M) grafik tasarımcısı, Karluk Elektronik
11. Emetjan, (M) qutlan elektronik şirketi, bilgisayar mühendisi
12. Muhtar Rozi, (M) Bilgisayar uzmanı; programcı
13. Ekber Eset (M) Web Sitesi Tasarımcısı, CEO, bagdax elektronik
14. Dilşat Perhat (Ataman), (M) “Diyarim” Web sitesinin kurucusu

FOTOĞRAFÇI ve RESSAMLAR

1. Nicat Memtimin, (M) Kaşgar belediye bilgi ofisi çalışanı; fotoğrafçı
2. Mutellipcan Memtimin, (M) “Kaşgar Beyaz At fotoğraf stüdyosu”nun sahibi; fotoğrafçı
3. Ablikimjan (M), Tasarımcı, Kashgar Eğitim Öncesi Eğitim Yüksekokulu

DİĞER

1. Ablimit Ablikim, (M) Yüksek Lisans öğrenci, Şangay Sanat Enstitüsü
2. Arzugül Abdurehim, (F) Japonya’da Yüksek lisans yapmıştı.
3. Abdureşit İmin (M) Uygur Özerk Bölgesi Tarım Bakanlığı
4. Gülbahar Éziz, (F) devlet memuru, Uygur Özerk Bölgesi cezaevi yönetim ofisi; psikoloji danışmanı, avukat
5. Ghalip Rahman, (M) Ürümçi Belediye Mahkemesi Başkan Yardımcısı, hâkim.

Ek: Doğu Türkistan‘daki diğer azınlık milletlerden hapsedilmiş aydınlar

1. Qabilqan Sadiq, (M) Editör, Sincan eğitim yayınları; Kırgız
2. Esqer junus, (M) Araştırmacı, Sincan Sosyal Bilimler Akademisi; Kırgız
3. Hörmetjan Abdurahman (Fikret), (M) Profesör, Sincan Üniversitesi; Özbek
4. Mambet Turdi, (M) Profesör, Sincan Normal Üniversitesi; edebiyat eleştirmeni; Kırgız
5. Abdurahman Eziz (M) Yazar, Ermudun, Yengisheher, Kashgar, Kyrgiz

Not: 1. Bu liste, yurt dışındaki Uygur diasporası tarafından tespit edilebilmiş olan tanınmış Uygur aydınlarından oluşuyor. Listedeki bazı kişiler Özgür Asya Radyosu (Radio Free Asya) tarafından tespit edilmiştir. Ayrıca bir kısım güvenilir kaynaklardan da doğrulanmıştır.