Referans Nedir? Torpil Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?
21. Yüzyıl’da ivme kazanarak büyüyen ve yaygınlaşan teknoloji atakları birçok açıdan hayatı kolaylaştırsa da artan nüfusun da etkisiyle iş piyasasında ciddi bir ‘işsizlik’’ daha da kötüsü ‘’genç işsizlik’’ sorununu ortaya çıkardı. Kurumların üst kademelerindeki ciddi yozlaşmalar da üstüne eklenince mevzu, genç ve kalifiye elemanların işsizliğine kadar vardı. Bu noktada en çok tartışılanlardan biri de ‘’Referans’’ konusu oldu. Bir grup, ‘’Referans’’ yoktur, düpedüz ‘’Torpilli olmak vardır’’, derken diğer bir grup ise (İK Bölümlerinin de büyük bir bölümü dahil) ‘’Referanslar’’ bizim için en önemli kaynakların başında gelir, diyor. Aynı sorunlar stajyer alımlarında da kendini göstermeye başlamış olacak ki, birçok arkadaşımız çok iyi CV’leri olduğu, çok iyi okullarda eğitimlerini sürdürdükleri halde bir türlü işe alınmadıklarından dert yanıyor. Hal böyle olunca ben de konu üzerine biraz kafa yormak istedim.
Tanımlarıyla Referans ve Torpil
Öncelikle bu iki kavramın tanımlarıyla başlayalım;
Referans: ‘’Bir kimsenin işe yarar olduğunu, yeteneğini gösteren, daha önce çalıştığı yerlerden verilmiş belge.’’
Torpil: ‘’Kayıran, arka çıkan kimse.’’
Basit Ama Karıştırılıyor: Referans Vs. Torpil
Aslında tanımlamaları yaptıktan sonra işin aslını anlamak çok da zor değil. Referans sadece iş hayatında değil, yaşamın her alanında kendini gösteren bir şey. Şöyle ki; arkadaşınızın önerdiği berberde tıraş olmak ya da ailenizin önerdiği bir restoranda hamburger yemek, iş yerinde, bir önceki yaz gidip de bayıla bayıla kaldığı oteli anlatan arkadaşlarınızın tavsiyesine uymak gibi buna benzer birçok örnek verilebilir.
Bunu iş hayatına uyguladığımızda ise şöyle bir senaryodan bahsebiliriz:
Yaz tatilinde 3 ay boyunca bir yerde staj yaptınız. Bu süreçte de kendinizi hem karakterinizle hem de iş yapış şeklinizle sevdirdiniz diyelim. Yaz bitti ve staj sona erdi. Bir sonraki yılın sonunda ise mezun oldunuz ve iş aramaya başladınız. Geride bıraktığınız yıl staj yaptığınız yere tekrar başvurdunuz, üstelik bu kez tam zamanlı çalışmak istiyorsunuz. İK çalışanları CV’nizi inceledi. Sizden daha iyi CV’leri de inceledi ve sonuçta sizde karar kıldı. Peki, buna ‘’torpil’’mi demeliyiz yoksa staj döneminde geçirdiğiniz 3 ay sonunda elde ettiğiniz bir kazanım mı?
Senaryoyu biraz daha değiştirelim:
3 ay boyunca çalıştınız, yine aynı şekilde kendinizi sevdirdiniz ve iyi bir izlenim oluşturdunuz. Ve tekrar yıl sonu geldi, mezun oldunuz ve bu kez farklı bir iş yerine başvuru yaptınız. Başvuru sırasında da staj döneminde birlikte çalıştığınız müdürünüzün size referans mektubu verip veremeyeceğini sordunuz ve o da kabul etti. Başvuru yaptığınız şirket CV’nizi değerlendirmeye aldı ve sizden daha iyi CV’ler yine vardı. Şimdi sonuca varmadan önce biraz empati yapalım o halde; bir anda roller değişsin ve kendinizi bu başvuruyu alan ve CV’leri değerlendiren İK çalışanı olarak düşünün, siz kimi seçerdiniz?
İnsan, doğası gereği her zaman maksimumu, minimum maliyetle elde etmek ister. Her ne kadar %100 rasyonel bir canlı olmasa da karar verme aşamalarında temel riskleri de göz önünde bulundurur.
Çok iyi CV’lerin içleri bomboş olabilir, bomboş CV’lerin de içleri dopdolu.
Ama bu senaryoda karşınızda, öyle ya da böyle, 3 ay boyunca staj deneyimi yaşamış ve müdürünün de takdirini kazanmış bir genci, tecrübesiz daha iyi CV’lere tercih etmek bence de akılcı olmaktır. Burada sorgulanacak ilk şey ‘’referans’’ veren müdürün de ne kadar güvenilir olduğudur ki bunu da ölçmenin bazı yolları var.
Bu senaryonun şimdi en can sıkıcı haline bakalım bir de:
Aynı sıraları paylaştığınız arkadaşlarınızdan biriyle aynı şirket ve pozisyona başvuru yaptınız. Siz, üniversite hayatınız boyunca sertifikalar biriktirdiniz, çok iyi notlar aldınız ve gayet de sosyal bir üniversite hayatı geçirdiniz. Bahsi geçen arkadaşınız ise bunların hiçbirini yapmadı, hatta doğru dürüst İngilizce bile konuşamıyor… Ama işi o kaptı. Çünkü, bahsi geçen arkadaşımızın babası, başvuru yapılan şirketin İK müdürünü ya da sahibini tanıyormuş. :/ İşte bu ‘’torpilli’’ olmaktır.
Sonuç olarak:
Herhangi bir iş/staj başvurusunda, tüm değişkenleri sabit tuttuğumuzda aradaki tek marjinal etkiyi ‘’tanışıklık’’ sağlıyorsa, bunun ‘’torpil’’ olma ihtimalinin yüksek olduğundan bahsedebiliriz. Ama hak edene de sırf aynı zamanda tanıdık çıkıyorlar diye ‘’sen torpillisin’’ demek ne kadar kabul edilebilir, orası tartışılmaya devam edecek gibi duruyor.
Çünkü yine insan, doğası gereği yakınındakileri koruma ve kollama eğilimindedir. Sizin de, ileride şirket sahibi olduğunuzda çalışan aramaya arkadaş ve akrabalarınızdan başlamanız çok olası, benden söylemesi. 😉
İşsizlik konusunu da geçtiğimiz aylarda kooplog Akademi’de gündemimize taşımıştık; o içeriklere de buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Ayrıca, ilginizi çekebilecek diğer üç içeriği de aşağıya bırakıyorum. 😉
