Yakın zamanlarda aldığım kültür dersimizde hocam Theodor W. Adorno adlı filozofu işlemişti. Tabii çok geniş bir konu fakat benim için farkındalık yaratan ve üzerine düşünmemiz gerektiğini fark ettiğim birkaç şeyi yazmak istedim.
Adorno hobi ve boş zaman kavramlarını inceler, özellikle bu kapitalist sistemde 9/5 çalışan beyaz yakalıların yıllık izinlerini veya hafta sonlarını nasıl geçirdiğine yönelik bir takım araştırmalar yapar. İlk olarak hobi kısmını irdeler. Hobi için dediği şeylerden birisi herkesin hobi seçmek zorunda olduğudur, istediğin kadar seçme hakkın varken seçmeme hakkın yoktur der. Gerçekten de öyle, bugün bir iş görüşmesinde hobiler kısmına sessiz kaldığınızı düşünsenize J Aslında düşününce çok mantıklı bir kişinin hobisinin olmaması, böyle bir sistemde gerçekte kişinin neyden hoşlandığını fark etmesi çok kolay bir iş değil.
Fakat bunu düşünen yok tabii, göstermelik olarak sorulan bir sorudur ‘’ hobin var mı’’ sorusu. Adorno bu noktada insanların hobilerini ve boş zamanlarda yaptığı şeyleri bile özgür bir irade ile yaptığını, yapabileceğini düşünmez. Buna %100 katılıyorum çünkü kendimle barışığım. Evet, sırf herkes okuyor diye o kitabı okudum, sırf herkes izliyor diye o filmi izledim. Çünkü eğer yapmasaydım bir dışlanmışlık yaşayacaktım. Fakat düşününce tamamen kendi boş zamanımda, kendim için yapmam gereken bir şeyi bile bir başkası için yapıyordum aslında.
Bir başka örnek de tatiller. Tatile giden insanlardan sürekli olarak bunun bir kanıtı istenircesine ne yaptığını anlatması istenir, sürekli ısrarlı sorular sorulur. Ve siz o tatilde aslında yaptığınız her şeyi sırf başkalarının sorularına cevap verebilmek adına yaparsınız der Adorno. Tıpkı güneşlenmek gibi, güneşlenmek yazın tatil yapan birinin somut bir kanıtıdır çünkü. Şöyle bir senaryo düşünün, 2 hafta Ayvalık’a tatile gitmiş bir kişinin hiç bronzlaşmadan döndüğünü, akıl alır gibi değil. Kişiler direkt olarak sorular sorarak sizin tatilinizi, boş zamanımızı ve bunu nasıl değerlendirmeyi tercih ettiğinizi yargılarlar hemen. Bir başka örnek olarak diyet yapmayı, spor yapmayı düşünelim. Zaten bu anlaması daha basit bir şey, kişi ne kadar kendi için yaptığını söylerse söylesin, bu yaptıklarını sonunda alacağı onaylar için yapar.
Kaynak:
– Theodor W. Adorno – The Culture Industry
