Kuşçubaşı Eşref Kimdir?
Kuşçubaşı Eşref’in tam adı Eşref Sencer Kuşçubaşıdır. Babası (Mustafa Nûri Bey) ve dedesi sarayın Kuşçubaşısıdır. Önce Kuşçubaşı unvanını almış ardından da soyadı kanunu ile Eşref Sencer Kuşçubaşı olarak soyadı olarak kullanmıştır.
Kendisi iyi bir teşkilatçı olmasının yanı sıra iyi bir askerdir. Kuşçubaşı döneminde sadece Osmanlı coğrafyasında değil Türkistan coğrafyasında da bulunmuş ve oralarda da I. Dünya Savaşı sırasında birçok girişime ön ayak olmuştur. Kendisi Batı Trakya Türk Cumhuriyetinin de kurulmasında önemli bir yer arz etmektedir.
Kuşçubaşı Eşref hakkında daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayarak göz atabilirsiniz.
Şimdi gelelim Kuşçubaşı Eşref’in 150’liklere alındıktan sonra Refet’e yazmış olduğu mektuba. Bu yazımızda orijinal arşiv belgelerini sizler için çevirdim. Yanlışım ya da eksiğim olursa affola. Siz de arşivlere göz atmak isterseniz arşiv linkini sizlerle paylaşmak isterim.
Metinler ve Çevirisi
Dahiliye Vekâleti
Başvekâlet Celileye
Yüzelliliklerden Kuşçubaşı Eşref tarafından Refet’e yazılıp elde edilen mektubun sureti menzur samileri buyurulmak üzere leffen takdim kılındı efendim.
Ankara İstiklal Mahkemesi müddei umumilerinde yazılmıştır.
Dahiliye Vekaleti 926-8
9 Ağustos 926 Mektup suretidir
Refet Beyefendi kardeşime;
Mektubunu aldım, geç cevap verdiğimden beni affedesin. Zira yirmi beş gündür hariçte bulunuyordum geçen gün geldim mektubunu aldım… Rahmi Bey’in adresini şimdi takdim eyleyemeyeceğim, Almanya’ya yazacağım alacağım cevapta adresini takdim eylerim, bilmem benim tasviren yazacağım adres doğru olacak mıdır diye tereddüt eylediğimden şimdilik yazmadım… Gördüğümü son hükümleri Canbolat Terakkiperverlerin programını yaptı diye (?) dedi. Katiyen (Burada bir isim mevcuttur fakat okuyamadım) ne Rahmi, ne de Canbolat alakadar bulunmamaktadır. Ali Fuat ve Sabit Beyler kadar bile haberleri yoktur. Bu suikast bir komitenin kararıyla değil, yaranın zihniyetiyle doğmuş bir meseledir. Kurunun yanında yaşta yandı. Çok kıymetli adamlarda gitti, mamafih işin en ince noktası; arifî , halisi rüşdiyesi Hafız Mehmedi hep milli mücadelenin erkanından bulunları şayan hayrettir. Burası tetkik olundukta; işin üryanlığı kendini gösterecektir… Ben bunları bu suretle techize edileceklerini zan etmez ve alî cenaba ne bir muamele göreceklerini zan eylerdim… Evet suikast aleyhindeyim, mebuslar, memurlar, komitacılar ile bir safta bulunmamalıdırlar memurlar, memur, komitacılar, komitacı olmalıdırlar. Bunları öteden beri bizler yekdi yerine mezç ediyor ran yapmaktayız ki memleket hasebine bu tehlikeli bir iştir, Hükümet daima kanunun bendesi olmalıdır yoksa fırkaların komitacıların değil… Bu vakada ben Mustafa Kemal’in yerinde olsa idim icraatle tutulmuş olan lazları ipe çeker ve kanaatle bu işe girmiş olanları müebbet on beş sene gibi cezalar ile şerlerini tehdid eylerdim, Enver, büyük Enver başka idi, Yakup Cemil hadisesinde Canbolat’da dahil olmak üzere hepsi Enver’in aleyhinde suikastte bulunmuşlardı ve tebyin bile etmişlerdi. 120 kişi mevkuf vardı, leh ve alehtekilerle cümlesini (ben de dahildim) içeriye tıktı. Yakup Cemil ortadan kaldırıldı (onu da merhum Talat yaptı) üst tarafına kapılar açıldı bu serbest bırakılanlar arasında bizzat suikastte vazife alanlar da vardı ne oldu çıktılarda, af oldularda ertesi gün fırsat buldularda Enver’i mi öldürdüler…? Büyüklük lazımdı. Bu asılanların içinde memlekete hizmet etmiş adamlarada vardı. Şahsi kasıtlar için milli hizmetler gömülmemeliydi, unutulmamalı idi.. Her ne ise bu asırda vehim (zan) zehreb üzerine binayı hükümet ve adalet icra olunmaz. Hep böyle yamalı kalır….. İşte halifeciler ve sevgili Kürtçüler derken silahçılar derken suikastçılar derken ittihadçılar, çılar çılar, arkası çıkar tükenmez bitmez daha ne çılar var çıkacaktır vesselam…. Acıyorum bizler köpek gibi birbirimizle meşgul iken yevm be yevm zaafa düşmeyelim, tefrikaya uğramayalım…. İtalyan Dano(?) niçünün beyanatı malumunuzdur.
Herif Habeşistan’dan bedet ediyor Anadolu diye sarahten isim veriyor ve bu şairin feryadınını Mussolini resmen ve nezaketen tekzib etmenin lüzumunu bilhassa etmiyor bakalım daha ne gizli kapaklı gevurlar bu köleliğin altında için için yanmakta bulunuyor herhalde teşrif olundukta şifahi dertleşiriz.. Evet sen dua et bulunmadın bu meselade vallahi giderdin bugün Ankarada’ki ittihadçıların yanına… Familyam, çiftlik vergisini verdikten ve alacağı parayı hükümetten aldıktan sonra sonra gelecektir hükümete şikayet etmiş, İsmet Paşa’ya telgrafla (Eşrefin ailesi olduğum için hüküm yenir, param verilmiyor) diye şikayette bulunmuş Aydın emvaline emir verilmiş tesri muamelesi bildirilmiş ve vaad olunmuş bu vaad üzere bir müddet daha tehiri rica olunmuş maksat ne için ailemi istiyorum tetkik olunsun diye mi bilmem halbuki ben çiftçilik ile meşgulüm bu aralık kuzu gibiyim….
Kuyruğumuza basarlarsa tarlasına da çiftine de….
Yaver (isim mevcuttur fakat okuyamadım) ile sizin (?) ait malumatı toplayıp takdim eylerim……
Aslına mutabıktır
Şube müdürü
Bitirirken
Peki siz Kuşçubaşı hakkında neler düşünmektesiniz?
Kuşçubaşı Eşref ile alakalı bir kaç kitap önerisini de siz değerli okuyucularımız ile paylaşmak isterim…
- Polat Safi hocamızın Eşref adlı kitabı
- Kuşçubaşı Eşref
