Irkçılık, vatanseverlik ve milliyetçilik kavramları, çoğu zaman benzer anlamda kullandığımız kelimelerdir. Bu kelimelerin ifade ettiği anlamlar, zihinde tam bir karmaşa hâlindedir. Bu kavramları günlük hayatımızda sıklıkla kullansak da aslında ne anlamda kullandığımıza dair pek de kafa yormuyoruz. Şüphesiz bu kelimeler birbiriyle ilişki içerisinde ve aralarında güçlü bir bağ var ancak tamamıyla aynı anlamları kapsadığını söylemek mümkün değil. Peki, bu kavramları birbirinden ayıran anlamları neler? Gelin, birlikte kelimelerin anlamları üzerine konuşup gerçek manalarını keşfedelim.
Vatanseverlik
Vatanseverlik, yaşadığı toprakları ve insanları sevme anlamına gelmektedir. Vatanseverlik, değerlerin ve inançların ağır bastığı bir sevgiyi işaret etmektedir. Vatanseverlik kavramı bahsedeceğimiz diğer iki kavramdan farklı olarak daha pasiftir. Vatanseverliği bir yaşam tarzı olarak da değerlendirebiliriz. Vatanseverlik, agresif olmayan rekabetten uzak bir duygudur. Bu sevgi, diğer milletlerle ilgili değildir. Kendi milletini diğerlerinden üstün görme gibi bir durum söz konusu değildir. Gerçek bir vatansever, ülkesinin en iyisi olduğunu düşünmez, en iyisi olması için daima çalışır.
Milliyetçilik
Milliyetçilik, ulusçuluk ya da diğer bir adıyla rasyonalizm tarih araştırmacılarının sınırlarını belirlemekte zorlandığı bir kavramdır. Milliyetçiliğin sık sık ırkçılıkla karıştırılması anlamını müphem bir hale getirmiştir.
İki farklı milliyetçilikten söz edebiliriz. Biri siyasi milliyetçilik diğeri ise kültürel milliyetçiliktir. Kültürel milliyetçilik daha eskidir ve ayrıştırıcı değildir. Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı da kültürel milliyetçiliktir. Ancak siyasi milliyetçilik kültürel milliyetçiliğe göre kısmen de olsa üstünlüğü savunur. Örneğin Fransız İhtilali milliyetçiliğin görüldüğü bir siyasi olaydır.
Milliyetçilik, vatanseverliğin bir üst seviyesidir diyebiliriz. Milliyetçiliğin oluşumunda vatanseverlik bir basamaktır. Bu kavram kimliklerimizi şekillendiren, konumlarımızı, davranışlarımızı ve yaşayışımızı yönlendiren bir algılama biçimidir.
George Orwell’a göre vatanseverlik ve milliyetçiliği ayıran temel nokta vatanseverliğin savunmacı milliyetçiliğin ise güç arzusu oluşudur. Orwell’in bu ifadesinden şu anlam çıkıyor; “vatanseverlik vatan için fedakârlık yapmakken milliyetçilik, millet için fedakârlık yapmaktır.” Örnek vermek gerekirse Çanakkale Savaşı birçok milletten insanın vatanın bütünlüğünü korumak için canını verdiği bir savaşken I. Dünya Savaşı’nın başlama nedeni milliyetçiliktir.
Milliyetçilik, vatanseverlikten farklı olarak ötekileştirmeye daha meyillidir. Diğer milletlere karşı nefret her ikisinde de yoktur. Ancak milliyetçilikte kendi milletine daha fazla değer verme eğilimi vardır.
Vatanseverlik, bir ülkede yaşayan farklı milletlerin tek bir paydada buluşabilmesidir. Bu açıdan bakılırsa vatanseverliğin birleştirici milliyetçiliğin ise ayrıştırıcı olduğu görülür.
Irkçılık
Irkçılık, bu üç kavram arasında en farklı olanıdır. Irkçılık kavramı, çok daha yeni, 20. Yüzyılda ortaya çıkmıştır. Irkçılık, her ne kadar yeni bir kavram olsa da tarihin en eski dönemlerinden beri insanlığın karşılaştığı ne üzücü olayların temelini oluşturmuştur. Kölelik, kolonicilik, aristokrasi, soykırım gibi istismarların ortaya çıkışında faşist düşünceler yer almaktadır.
Irkçılık, vatanseverlik ve milliyetçilikten farklı olarak daha fazla ötekileştirme içerir. Irkçılık yalnızca biyolojik genlere dayanarak diğer ırklardan üstün olunabileceğini savunur. Irkçılıkta, farklı ırklardan insanların önemi yoktur. Irkçı düşünceye göre vatanın çıkarları için mücadele edilmez yalnızca ırkın üstünlüğü için mücadele edilir.
Irkçılığı farklı kılan diğer bir özellik de ülke yararına ilişkin eylemler içermemesidir. Irkçılığın yaygın olduğu toplumlar, daha yavaş gelişir hatta çoğu zaman gelişmezler. Oysa vatanseverlik ve kültürel milliyetçiliğin olduğu toplumlar daha hızlı gelişmektedir.
Aralarında Bir Hiyerarşi Var
Vatanseverlik, milliyetçilik ve ırkçılık kavramları arasında bir hiyerarşi vardır. İdeolojik yaklaşım ve bağlılık olarak bakıldığında vatanseverlikten ırkçılığa doğru artış olduğu görülecektir.
Kısacası bu üç kavram için şunları söyleyebiliriz: “Vatanseverlik içinde yaşan tüm milletlerle bir arada yaşayabilmek; milliyetçilik yalnızca kendi insanlarına ve kültürüne değer vermek; ırkçılık ise yalnızca kendi ırkının üstünlüğünü savunmaktır.” Yurtseverlik, savunmacı; milliyetçilik ideolojik; ırkçılık ise ihtilalci milliyetçiliktir.
