İsveç, uluslararası başarılı şirketleri, eşitlikçi iş yapısıyla ve inovasyon alanında yaptıkları büyük yatırımlar ile çoğu yabancının çalışmak ve yaşamak istediği ülkelerden biri olmuştur.
Peki, İsveç’in iş hayatı nasıldır?
İş kültürü nasıldır?
İsveç’te iş nasıl bulunur?
İsveç’te doğup büyümüş ve oranın kültürünü benimsemiş biri olarak, sizlere İsveç’in iş hayatıyla ilgili değerli bilgilere yer verdiğim bir yazı yazdım.
Umarım sizler için faydalı olur ve aklınızdaki sorulara cevap bulabilirsiniz.
1) Hiyerarşiyi unut
Hiyerarşi mi? O da ne demek? İsveç’te iş unvanına bakılmaksızın herkes herkes tarafından eşit muamele görür. Kapının önündeki güvenlik görevlisinden iş yerinizdeki müdürünüze kadar. Türkiye’de alışagelmiş sert, dominant, en son kararı söyleyen müdür konseptinden çok, İsveç’te size adeta bir iş arkadaşınız olarak davranan, herkesin fikrine değer veren, işbirlikçi müdürler vardır.
2) Unvan yok
Türkiye’de birisine, özellikle işyerinde, sadece ismiyle hitap etmek yanlıştır ve hoş görülmez. Nitekim İsveç’te bu alışkanlığınızı değiştirmeniz gerekmektedir. Müdür, doktor, öğretmen, öğrenci… Hiç Farketmez (İsveç kraliyeti dışında) Çünkü İsveç’te herkes size ilk adıyla hitap edecektir ve sizin de onlara aynı şekilde hitap etmenizi bekleyeceklerdir. Onun için İsveç’te patronunuza “God morgon, Bengt!” (Günaydın Bengt!) ya da öğretmeninize “Hej Ann-Marie” (Merhaba, Ann-Marie!) demekten hiç çekinmeyin. Türkiye’ye geldiğimde sadece isimle hitap etme alışkanlığımı değiştirmem gerekti. Lisedeyken müdürümüze, bir an için Türkiye’de olduğumu unutup dalgınlıkla, birkaç kez ismiyle hitap etmiştim ve pek de hoş olmamıştı. Neyse ki bu alışkanlığımı zamanla değiştirdim.
3) Formal Kıyafetler yok.
İsveç, iş yerlerinde formal kıyafetlerden çok günlük kıyafetlerin giyilmesini teşvik eden nadir Avrupa ülkelerindir biridir. Tabiki burada bankacıları, hemşire, ve askerleri ayrı tutuyorum. Ancak şunu bilin.İşyerlerinde serbest kıyafet giyimi teşvik edilse bile, İsveçlilerin eşitlikçi dünya görüşü kıyafet seçimlerinde bile gözlemleyebilirsiniz. Yine Türkiye ile karşılaştırırsam, Türkiye’de alınan maaşla oranla satın alabileceğimiz lüks marka çantalar, ayakkabılar, arabalar ile birbirimize gösteriş yapmayı, hava atmayı severiz. Yalan yok.. İsveç’te bu durum tam tersine işler. Mevkiye bakılmaksızın, İsveçlilerin hep alçakgönüllü davrandıklarını ve gösterişten uzak, dikkat çekmeyen kıyafet seçimlerinde bulunduğunu görürsünüz. En üst düzey yöneticiler bile ortalama çalışanlardan daha özenli giyinmezler.
4) Dakik Ol!
İsveçliler çok dakik insanlardır.İş toplantısı söz verilen saate gerçekleşir ve herkesten zamana saygı duyulması beklenir. Akdeniz ülkeleri, özellikle Türkiye’de pek alışık olmadığımız bir durum. Nitekim Türkiye’de zaman kavramı biraz esnektir. Birisi size 5 dakikaya geliyorum dese bile sizin üstüne ekstradan bir 15 dakika koymamız gerektiğini bilirsiniz. (Ya da en azından ben Türkiye’de öyle yapmam gerektiğini öğrendim) İsveçliler için zaman çok değerlidir. O yüzden “Aman, 5 dakikadan ne olur” diye sakın düşünmeyin nitekim gittiğinizde görüşeceğiniz kişiyi bulamayabilirsiniz bende söylemesi.
5) Aile hayatı ile İş hayatını dengede tutmasını bil.
İsveçliler için iş hayatıyla aile hayatını dengede tutmak çok önemlidir. Bu sebeple, Danimarka ve Hollanda gibi İsveç de, vatandaşları için iş-aile dengesini iyileştirme politikası benimsemiştir. Esnek çalışma saatleri ve 480 gün ücretli ebeveyn izni bu amaçla alınan kararlardan sadece birkaçıdır. Ayrıca doğum izni sadece annenin hakkı değil. Babalar da bu iznin en az 90 gününü kullanmak zorundadır. Evet, bir zorunluluk. Böylece her iki ebeveyn de çocukları ile ilgilenebilir.
6) Fika’sız gün geçmez.
“Fika” İsveçlilerin vazgeçilmez bir ritüeldir. Tam bir çevirisi olmamakla beraber kısaca İsveçlilerin kahve molalarına verdikleri isimdir. Şimdi Fika’yı birçok İskandinav firması günlük çalışma rutinine dahil etti. Birçok İsveç şirketinin zorunlu Fika molaları var ve çalışanlara ücretsiz sıcak içecekler vermektedir. Ne kadar harika değil mi? Bu uygulamayı yürüten en ünlü İsveç firmasından biri de hangisi olmuş? IKEA. Şaşırmadınız değil mi? En yaratıcı ve en verimli toplantıların Fika sırasında gerçekleştiği iddia edilmektedir. Hatta Ikea’nın kurumsal web sitelerinde Fika’nın önemini vurguladıkları bir paragraf vardır. “More than a coffee break, Fika is a time to share, connect, and relax with colleagues. Some of the best ideas and decisions happen at Fika. ”Karantina günlerinde fika yapabilmek için tıkla
7) İsveççe öğren.
Evet, İsveç’te doktorundan, otobüs şoförüne kadar neredeyse herkes İngilizceyi çok iyi bilmektedir. Çoğu işyerinin çalışma dili (lokal İsveç firmaları dahil) İngilizce olsa bile, özellikle iş ararken,İsveçce bilmen birçok kapının açılmasına yardımcı olacaktır ve seni herkesten bir adım daha öne taşır. Nitekim, bu durum sadece İsveç’e has bir durum değil. Yaklaşık 3 sene boyunca Belçika’da yaşadım ve orada iş ararken (büyük firmalar dahil) kendi ulusal dilleri olan Fransızcayı şart koştuğunu kaç kere deneyimlemişimdir. Sadece Fransızca olsa hadi neyse. Belçika 3 dili de içinde barındıran bir ülke. Fransızca, Flamanca ve İngilizce. Bu yüzden Fransızcanın yanında bir de tercihen Flamanca bilmeni beklemektedirler. Kendi deneyimlerime dayanaraktan, şunu diyebilirim ki işin özünde her ülke kendi dilini öğrenip bilmeni ister. Siz bu konuda ne düşünürsünüz? Altta yorumlarda benimle paylaşın.
8) Mezuniyetten sonra İsveç iş hayatı
Belki şu an İsveç’te eğitim görüyorsunuz ve mezun olduktan sonra bir İsveç firmasına girme hayaliniz var. Mezun olduktan sonra, bir iş aramak veya bir iş kurmak için oturma izninizi 12 aya kadar uzatma hakkınız vardır. Bir iş teklifi alırsanız da çalışma izni için başvurabilirsiniz. Gereksinimler, uzatma veya çalışma izni başvurusu hakkında daha fazla bilgi için İsveç Göçmenlik Dairesi’nin web sitesini ziyaret edin. Ya da şurdan daha ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.
9) İnovasyon çok değerlidir.
İsveç yenilikçi ve sürdürelebilir iş modellerini teşvik etmektedir. 2020 Bloomberg İnovasyon endeksine göre İsveç dünyanın en yenilikçi beşinci ülkesi seçilmiştir. Aynı zamanda, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) listesinde İsveç, inovasyon kapasitesi açısından en yüksek notlarla dünyanın en rekabetçi ülkelerinden biri olarak yer almaktadır. (2018 raporu) WEF aynı zamanda İsveç’in zorluklarını da listelemiştir. Yüksek vergi oranları gibi. Detay için
10) Lagom çalış!
İsveççede “Inte för mycket, och inte för lite” şeklinde çevrilen bu kelime, Türkçede “tam kararında”, “yeterli” anlamındadır. Bu kelime bir nevi İsveç’in sosyal eşitlik, adalet ve dengeli bir yaşam sürme felsefesini özetlemektedir. Lagom düşünce felsefesini elbet İsveç’in iş yapma şekillerinde de görmek mümkündür. Lagom çalış, yani tam kararında çalış. İsveç’te çalışanlar ve birçok işveren, gereksiz ve çok vakit alan detaylarla boğuşmaktan ziyade asıl önemli olanı yapmaya odaklanırlar. Bu kavram kimi zaman yabancı çalışanlar için anlaşılmaz durumlara da sebep olabilmektedir.. İsveç’te iş arkadaşınıza olur da sorarsanız belirli iş görevini ne kadar zaman harcamalıyım diye, büyük ihtimalle arkadaşınız “lagom kadar” der ve uzaklaşır. Lagom’un ölçüsünü bulmak artık size kalmış 🙂
11) İş Saatleri
İsveç’te normal çalışma saatleri haftada 40 saat olup üst sınır 48 saattir. İş günleri genellikle pazartesiden cumaya 08: 30-9: 00-17: 00’dır. Türkiye’de mesaiye kalmak, fazladan çalışmak hatta yetmedi bir de haftasonu çalışmak ne kadar alışılagelmiş bir durum olsa da (sad but true story) İsveç’te bu durum bir o kadar olağandışıdır. İsveç’te 5’ten sonra işte kimseyi bulamazsınız. (Nadirdir) Nitekim mesaiye kalmak ya da fazladan çalışmak sizi müdürün gözünde değerli bir çalışan yapmaz bilakis zamanını iyi yönetemeyen biri olarak kötü bir izlenim bırakırsınız. Benden demesi. (Tabi burda müdürlere de iş düşmektedir. 5 kişinin yapacağı işi 1 kişiye yüklemezler)
12) İsveç Şirketleri
İsveç, Spotify, Soundcloud, Ikea, H&M, Scania, Volvo, Ericsson, Skanska, Telia, Electrolux, Sandvik, Wasa, Absolut Vodka, Fjällräven gibi birçok uluslararası firmanın ana vatanıdır.
13) İsveç’te iş nasıl bulabilirim?
1) AB dışında bir ülkenin vatandaşı iseniz önce İsveç’te çalışma iznine başvurun.
2) Arbetsförmedlingen’e kaydolun.
3) Facebook gruplarına katılın. Arama kısmına “jobb i stockholm” olabilir mesela.
4) Twitterde #nyttjobb ile işler de bulabilirsiniz.
5) İş bulmanızda yardımcı olacak linkler:
- The Local (İngilizce iş ilanları)
- Jobbsafari.
- workinginsweden
- Umarım İsveç’in çalışma hayatı ile ilgili genel bir fikir verebilmişimdir. Doğup büyüdüğüm İsveç hakkında ilginç, şaşırtıcı ve belki de daha önce hiç duymadığınız bilgilere yer verdiğim yazıyı da kaçırmayın derim.
- Yazı için tıkla
