Ülkemizde özellikle son yıllarda fazlasıyla artış gösteren bir olgu intiharlar. Son yıllarda artış gösterdiği için bir çok psikolog sosyolog tarafından araştırmaya konulmuş bir konu. Fakat tam bir neden bulunamıyor… çünkü intiharlar zamandan kültürden ekonomiden sosyal sorunlardan etkilenir. Fakat tek neden ekonomik de olmayabiliyor. Son zamanlarda yapılan araştırmalara göre intiharların bir çok sebebi var; Psikolojik, madde bağımlılığı, alkol bağımlılığı, ailesel baskılar, kıskançlık gibi…
Ülkemizde son yıllarda özellikle kıskançlık boyutu artış göstermektedir. Bir çok kadın sırf boşanmak istediği, başka bir hayat kurmak istediği için önce kadını sonra kendini öldürmekle beraber de ortaya çıkıyor.
İntihar aslında haberlerde gazetelerde artış göstererek birazda normalleşti. Yani normal bir davranış değil tabii ki de fakat biz insanlar için bir şey ne kadar çok yapılırsa ne kadar çok duyulursa onu normal olarak algılarız ya işte bu da intiharların artmasına neden oldu.
İntihar, her yıl 800 binden fazla kişinin yaşamını yitirmesine yol açan çok önemli bir halk sağlığı sorunudur. Ülkemizde son 10 yılda yaklaşık 29000 kişi, yalnız 2013 yılında ise 3189 kişi intihar sonucu hayatını yitirmiştir. Bu rakamın %27’sini kadınlar, %73’ünü ise erkekler oluşturmaktadır.
“Son günlerde yazılı, görsel ve sosyal medyada intihar haberlerinin sıklıkla yer almaya başladığı görülmektedir. Medyanın bu haberleri detaylı olarak ilettiği ve hatta görsel materyalleri sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Medyada intihar vakalarının tüm detaylarıyla, dramatize edilerek, görsel öğeler eşliğinde sunulması, intihara eğilimli insan üzerinde olumsuz etkiler yarattığı bilinmektedir. Hem ülkemizde hem de dünyada medyada intihar haberlerinin veriliş biçimine dikkat edilmediği zaman intihar girişimlerinin arttığını gösteren çok sayıda örnek bulunmaktadır. Yıllar önce Boğaziçi Köprüsü’nde intihar girişimi haberlerinin verilmesinin kesilmesinden sonra intihar girişimlerinin azalması, Avusturya’da intihar haberlerinin kısıtlanmasından sonra intihar olgularının azalması gibi örnekler intiharın medyada yer alması ile gerçekleşmesi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Medyada ayrıntılı resim ve görüntülerle verilen haberlerden sonra benzer yöntemi kullanarak intiharların arttığı bildirilmiştir. Aynı zamanda tehlikeli davranışlarda bulunma ve depresyon oranlarında da artış gözlenmiştir.
Medya intihar haberi yapmadan önce azami çekinceyi göstermeli ve haber yapılacaksa; yalnız gerekli bilgilerle yetinilmeli, yönteme değinilmemeli, en basit ve yoksun bilgilerle, ayrıntılara değinilmeden haber yapılmalı, intihar davranışına yönelik alternatifler vurgulanmalı ve intihar hiçbir zaman yüceltilmemelidir.
Peki günden güne artan bu intiharlar nasıl önlenebilir?
Kahramanlaştırılmamalı, romantik ya da gizemli gösterilmemeli
* İntihar, haberlerde cesur bir davranış olarak sunulmamalı. Haber ilk sayfalarda, resimli, renkli ve intihar yöntemi ayrıntılı verilmemelidir.
* Olay romantik ve gizemli bir davranış olarak gündemlenmemelidir.
* İntihar bir çözüm yolu olarak gösterilmemelidir.
Caydırıcı sonuçlar belirtilmeli
* İntihar girişimlerinden sonra meydana gelebilecek ağır bedensel sorunlar-beyin hasarı, felç vs- tanımlanmalı ve caydırıcı bir şekilde kullanılmalıdır.
* İntiharlar bir problem çözümü olarak sunulmamalıdır. Çeşitli başka etkili çözüm yolları olduğu, bunlara ulaşamama durumunda bu sonucun ortaya çıktığı belirtilmelidir.
* Kurbana bazı özenilebilecek nitelikler, dikkat çeken özellikler ve bir özel statü kazandıracak sunumlardan kaçınılmalıdır.
* Kurbana intihar davranışıyla bir ün kazandırılmamalı, intiharın ün kazanmak için bir yol olduğu mesajı verilmemelidir.
Başvurulabilecek kurum ve tedaviler sıralanmalı
* Haberlerde bireylerin intihar düşünceleriyle baş etmelerine yardımcı olabilecek kurumlar, tedavi seçenekleri hakkında bilgi verilmelidir.
Ayrıntılı yöntem belirtilmemeli
* Tercihen yalnızca ölümle sonuçlanan intihar davranışı haber yapılmalı ve haber kısa, resimsiz, intihar yöntemi bildirilmeden verilmelidir.
* Nasıl intihar edilebileceğini gösteren ayrıntılı intihar haberlerinden sakınılmalıdır.
* Olay hiçbir şekilde geniş ve tekrarlayan biçimde haberleştirilmemelidir.
* Lokal medya ve sağlık kurumları arası sürekli bir diyalog sağlanmalıdır.
Medyanın tüm mecralarında yer alan intihar haberleri yukarıda sıralanan evrensel ilkeler çerçevesinde yeniden gözden geçirilmeli, bir an önce sakıncalı yazılı ve görsel materyallerin yayımı durdurulmalı, intiharı özendiren ve intihar yöntemlerini gösteren internet sitelerine erişim engellenmelidir.
