Taşnaksutyun kuruluş sırasında sosyalist bir çizgide kurulmuş ama Hitlerin Nasyonal sosyalist İşçi Partisiyle boy ölçüşecek derecede Ermeni Irkçısı Türklerden nefret eden Nazist bir partiydi. Hınçaklar kadar marksist değillerdir. Daha sonraki dönemde sağ-milliyetçi bir tabanda devam etmeleri bunu göstermektedir.
Osmanlı’nın son dönemlerinde yani 1915 yılındaki olaylardan sonra Ruslar tarafında Türkistan(Özbekistan)’a yerleştirilen Ermeniler her sahada Rusların yardakçılığını yapmışlardır. Bilhassa 1917 yılındaki Ekim Devriminden Sonra Bolşeviklerle sıkı bir işbirliği yaptıklarını ve Türkistan halkına karşı katliamlara giriştiklerini tarih unutmuş değildir. Ne yazık ki, Sovyet rejimi eserlerde bilhassa tarih kitaplarında bu konulara hiç değinilmedi. Türk Cumhuriyetleri bağımsızlığa kavuştuktan bir müddet sonra bu konulara değinildiğini görüyoruz.
İşte bu olaylardan biri Türkistan’daki Ermeni katliamlarıdır.Rusya’daki 1917 Ekim Devrimi’nden sonra işgal altındaki halklara bağımsızlık verileceği Lenin tarafından beyan edildi. Komünist parti yöneticilerinin bu vaatlerine inanan Türkistanlı aydınlar ve siyasiler 12 Aralık 1917 yılında “Türkistan Milli Muhtar Hükümeti”nin kurulduğunu Kokand şehrinde ilan ettiler. Türkistan halkı Kokand şehrinde kurulan bu hükümeti sevinçle karşıladı ve hükümete başarılarak dileyerek tebrik ve sevinç telgrafları gönderdi. Ülke genelinde sevinç ve mutluluk rüzgarları esmeye başladı. Türkistan halkı ülkenin her yerinde mitingler düzenleyerek yeni hükümeti kutladı. Bu durumdan derdin endişeye kapılan Bolşevikler, “Türkistan Milli Muhtar Hükümeti”ni kendileri ve komünist rejim için büyük tehlike olarak görmeye başladı. Bolşevikler Türkistan’daki işçi, asker ve Hıristiyan vekillerinin 4. olağanüstü kurultayını 19-20 Ocak 1918 tarihinde Taşkent’te toplantıya çağırdılar. Bu kurultayda gündemdeki en önemli konu Kokand şehrinde ilan edilen Muhtariyet idi. Kurultaya katılan delegeler uzun süren toplantılarsonunda “Türkistan Milli Muhtar Hükümeti” ve onun kurucu üyelerini kanun kabul ve ilan ederler. Hükümet heyetindeki bakanların tutuklanması için karar çıkarırlar. Böylece Türkistan’daki Bolşevikler, Moskova’dan aldıkları emirle ve 30 Ocak 1918 tarihinde çıkardıkları kararla Milli Hükümeti ortadan kaldırmak için askeri hazırlıklara başlarlar.
Bu konuda Özbekistan’da 2000 yılında yayınlanan “Özbekistan’ın Yeni Tarihi” adlı eserde:“1918 yılının 19 Şubat’ına geçiş gecesinde Taşkent’teki Bolşevik komiseri e. Perfilyev komutasında toplanan ağır silahlarla donatılan askerler, Kokand’a gelerek şehri kuşatır. 19 şubat günü Türkistan Milli Muhtar Hükümeti’nin komutanı Ergaş’a isteklerini bildirir. Ergaş, Bolşevik kumandanı Perfilyev’in bu isteklerini reddeder,” diye belitilerek birldirilir.
Bu konuda aşağıdakiler yazılır:“İsteklerinin kabul edilmediğini gören Perfilyev, Kokand şehrini 12 topla bombalamaya başlar. Gündüz başlayan bombalama akşama kadar aralıksız devam eder. Şehir harabeye çevrilir. Bolşeviklerin acımasızlığına rağmen Türkistanlılar teslim olmayı asla kabul etmezler. Şehri kahramanca müdafaa ederler. Ergaş Korbaşı şehri, Kızıl Ordu askerlerine ve onların destekçisi Avusturya-Macaristan Savaş esirleri ve gönüllü Ermeni Taşnaklara karşı üç gün boyunca kahramanca savunur. “Türkistan Milli Muhtar Hükümeti”nin elinde yeterli sayıda cephanesi yoktu. Onların elindeki silahlar, sopa, balta, kazma, kürek, bıçak ve imanlarından ibaretti. Ve sonuna kadar mücadele gösterdiler.Fakat şehrin ikmal yolları Bolşevikler tarafından kesildiği için başka vilayetlerden gelen yardımlar Muhtariyetçilerin elinde ulaşamaz. Silah yönünden güçlü olan Bolşevikler ve Taşnaklar’ın acımasız şekilde hücumu ile şehirde dehşetli anlar yaşanmaya başlanır. Şehir düştükten sonra orantısız güç kullanılarak sivil halktan binlerce çocuk, kadın-kız ve yaşlılar acımasız şekilde katledilir. Bilhassa Ermeni taşnak gönüllüleri tarafından binlerce sivil halk yok edildi.
Türkistan halkının isteğiyle kurulan Milli Muhtar Hükümet demokrasi esasına göre kurulmasına rağmen Bolşeviklerin tarafında acımasız şekilde ortadan kaldırıldı.” “Bolşevikler ve onun yandaşı -işbirlikçisi- Ermeni Taşnakları yalnız Kokand şehrinde değil civar köylere de hücum ederek silahsız sivil ahaliyi acımasız şekilde katlettiler. Buna örnek verirsek; 28 Şubat 1918 günü Kokand yakınındaki Baçkır köyüne aniden hücum ederek savunmasız köy halkını tümden katlettiklerini, gösterebiliriz.“
Taşkent’te yayınlanan “Özbekistan’ın Yeni Tarihi” adlı eserde, Kızılordu askerlerinin ve Ermeni Taşnaklarının, Türkistan halkına orantısız güç kullandığı ve silahsız binlerce sivil ahaliyi katlettiği belirtilerek “Fergana’daki Bazarkorgan, Kokand kışlak ve Sözek köylerindek daha önce görülmedik her türlü vahşilikler yaparak, sivil halkı tümden katlettiler ve onların zenginliklerini yağmaladılar” diye kaydedilir.
Özbekistan’da 2002 yılında yayımlanan “Özbekistan Milli Ansiklopedisi” 3. cildinin 216. sayfasında, Ermeni milliyetçileri tarafından kurulan terör örgütü “Taşnak Partisi” hakkında verilen bilgide şunlar yazılır: “Taşnak Sütyun” (Ermenice ittifak) Ermeni Milliyetçiler Partisi 1890 yılında Tiflis’te kuruldu. Türkistan’da mahalli ahaliye karşı katliamlar yaptı (1918–1919). Üyeleri kendilerini “ Taşnaklar” diye kabul ederler. “Taşnak” tüzüğünde terör ve silah yolu ile Büyük Ermenistan Devleti’ni kurma göz önünde tutulur. XX. Yüzyıl başlarında Kafkasya’da Ermeniler ile Türk halkları arasında provokasyon yapılarak milli çatışmaları alevlendirmeyi gaye edindi. Türk – Ermeni çatışmalarının (1915)çıkmasına sebep oldu. Bu olaydan sonra Taşnaklar’ın bir kısmı Türkistan’a gelerek yerleşti. 1917 yılındaki büyük siyasi değişiklikten faydalanarak Taşnaklar Ermenistan’da hâkimiyeti ele geçirdi. (Mayıs 1918- Kasım 1920). Kars vilayeti ve Erivan Valiliğindeki Müslümanlara karşı toplu katliamlar yaptı (Eylül–1920)”.
Aynı eserde Taşnaklar’ın Bolşeviklerle işbirliğine girişerek Türkistan’da yaptıkları katliamlar açıkca anlatılarak şunlar denir: “Bolşevikler, Türkistan’da zorla Sovyet rejimini kurduktan sonra, Taşnak Partisi’nin silahlı gönüllülerinden Türkistan’da Sovyet rejimi karşıtı mücadeleleri bastırmak için faydalandılar. Taşnaklar 1918 yılı Şubat ayında kızıl ordu askerleriyle birlikte Kokand şehrinde toplu katliamlar yaptılar. Bilhassa 1918–1919 yıllarında Fergane Vadisi’nde İstiklalcilere (Milli Güçlere) karşı yapılan mücadelede sivil ahaliden 35.000 kişiyi hunharca katlettiler. Onların mal mülkünü yağmaladılar.
Özbekistan’da yayınlanan eserlerde ve arşiv belgelerinde, Özbeklerle Ermeniler arasında herhangi bir tarihi anlaşmazlıkların olmadığı görüldüğü halde; Ermeniler Bolşeviklerle işbirliği yaparak Özbek halkını neden kırdığını anlamak mümkün değildir. Hâlbuki Özbek halkı 1915 olaylarından sonra ülkesine sığınan bu halka bağrını açmış ve her yönden yardımda bulunmuş. Ancak onlar kinlerini kusmak için nerede bir Türk varsa düşman olarak görmüşlerdir. Hatta kendilerine bağrını açan ve koruyana da ihanette gecikmemişler. Bunu Özbek halkına karşı yaptıkları katliamlarda görmekteyiz. Ermenilerin vahşet ve ihaneti sadece Türkiye ve Azerbaycan’da değil bir Türk yurdu olan Özbekistan’da da yapılmıştır.Tarih, Özbek halkına karşı Ermenilerin yaptığı katliamları, bir gün elbette sorgulayacaktır.
Kaynak: Özbekistan’ın Yeni Tarihi/Özbekistan Sovyet :Müstemlekeciliği Devrinde Şark Neşriyatı-Taşkent- Yıl:200-Sayfa:67Bolşevik ve Ermeni Taşnak silahlı kuvvetleri tarafından Şubat-1918’de Kokand Şehri’nin işgal edildiğini ve nasıl harabeye çevrildiğini gösteren tarihi belge.Kaynak: Saidakbar Azamhocayev “Türkistan Muhtariyeti” Taşkent-yıl:200-Sayfa:150
