Latince’de bulunan referre, relat (geri götürmek, başvurmak) fiilinden türetilen referandum kelimesinin TDK karşılığı ise; halkın türlü siyasi ve toplumsal sorunlar karşısında olumlu veya olumsuz görüşünü belirlemek için başvurulan oylama, şeklindedir.
Bu içerikte, dünyanın farklı yerlerinde yapılmış önemli referandumlardan yedi tanesini derledim…
1961 – Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk halk oylaması 1961 Anayasası için yapıldı ve yaklaşık on milyon oy kullanıldı. Oylamanın sonucunda yüzde 38.3 hayır, yüzde 61.7 evet oyu çıktı ve anayasa değişikliği kabul edildi.
1982 – Türkiye Cumhuriyeti
Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ikinci halk oylaması ise 1982 Anayasası için yapıldı ve yaklaşık on dokuz milyon oy kullanıldı. Oylamanın sonucunda ise yüzde 8.6 hayır, yüzde 91.4 evet oyu çıktı ve anayasa değişikliği kabul edildi.
1979 – İran
30-31 Mart 1979’da, İslam Cumhuriyeti kurma kararı halka soruldu. Yaklaşık yirmi milyon oy kullanıldı ve yüzde 99.31 evet oyuyla karar kabul edildi (16 yaş ve üzeri oy kullanabildi). Bu referandumdan sonra 1906 anayasası geçersiz sayıldı ve yeni bir anayasa için yine 1979’da ayrı bir referandum yapıldı. Özellikle İran Devrimi sonrası ülke köklü değişiklikler yaşadı. Merak edenler, dönemi ve değişimi anlamaya yardımcı olacak olan “Persepolis” filmini izleyebilirler.
2006 – Sırbistan / Karadağ
2006 yılında yapılan referanduma katılım yaklaşık yüzde 55’ti. Oylama sonucunda oy kullananların yine yaklaşık yüzde 55’i bağımsızlık için oy kullandı ve Karadağ bu referandum sonucunda Sırbistan’la olan siyasi bağını sona erdirmiş oldu.
2011 – Sudan
2011 yılında, Afrika kıtasında bulunan Güney Sudan özerk bölgesi, Sudan’dan ayrılmak için bir referandum yaptı. Yapılan oylamaya seçmenlerin yüzde 97.58’i katıldı ve yüzde 98.83 evet oyu ile Güney Sudan, Sudan’dan ayrıldı ve bağımsızlığını ilan etti.
2014 – Birleşik Krallık (Brexit)
18 Eylül 2014 tarihinde, İskoçya’nın, Birleşik Krallık’tan ayrılıp bağımsızlığını ilan edip etmeyeceğini belirlemek için yapıldı. Tüm dünya tarafından da dikkatle takip edilen bu referandum sonucunda yüzde 44.7 evet oyuna karşılık yüzde 55.3 hayır oyu çıktı ve İskoçya, Birleşik Krallık’a bağlı olarak kalmaya devam etti.
Ülke tarihinin üçüncü referandumu olan Brexit’te halk, ‘Birleşik Krallık Avrupa Birliği’nden çıksın mı çıkmasın mı?’ sorusunu oyladı. Oylamaya katılanların yüzde 51.9’u ‘Avrupa Birliği’nden çıkalım’ dedi. Brexit sadece Birleşik Krallık’ta değil Avrupa’da da büyük yankı uyandırdı. Özellikle Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki güç dengeleri ve Birleşik Krallık’ın güçlü ve önemli bir üye olması nedeniyle, oylama sonucu Avrupa’da bazı kesimler tarafından endişeyle karşılandı.
Son Sözler
Oylamanın yapıldığı süreçte ve kısa süre sonrasında Avrupa’da ve Birleşik Krallık’ta bulunduğum için, sürecin öncesini, kendisini ve sonrasını da gözlemleme fırsatını buldum. Özellikle Birleşik Krallık’ta ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde bulunan ‘’hayır’’ cıların en önemli argümanlarından biri; özellikle gençlerin geleceğinin tehlikeye atıldığı ve 18 yaşında olmadıkları için oy kullanamayan gençlerin kaderlerinin yaşlı insanlar tarafından belirleniyor olduğuydu. Tam da bu konuyla ilgili olarak gençler tarafından şöyle bir video hazırlandı.
“Her şeyin sonunda düşmanlarımızın sözlerini değil, dostlarımızın sessizliğini hatırlayacağız.” – Martin Luther King
Bu İçeriği Okuduğunuz için Önerdiğimiz İçerikler:
- Markalar “#10YearsChallenge” ve “Yumurta” Furyalarına Nasıl Eşlik Etti?
- Model United Nations (MUN) Hakkında Bilmek İstediğiniz Her Şey
İlginizi Çekebilecek Faydalı Bağlantılar:
