İş hayatında başarılı olmak için sadece doğru iş modelini bulmak veya doğru fikri düşünmek yeterli olmaz, bu fikri hayata geçirmek için doğru takıma sahip olmak, gerekli yatırım için kaynak bulmak kadar pazarın bu fikre hazır olması gereklidir. Ayrıca bu fikir, ürün veya hizmetin pazardaki yenilikleri takip eden fikir önderleri tarafından sahiplenip, onların bu fikri yayması bir o kadar önem taşır. Doğru zamanlama yukarda belirtiğim koşullar kadar önemlidir.
Napster uygulamasını hatırlayanız olacaktır, Spotify’ın öncüsü idi. ICQ uygulamasını da MSN Messenger, Yahoo Messenger ve Facebook’un atası olarak düşünebiliriz. Napster zamanın çok ilerisinde olmasına rağmen o dönem telif hakları konusunu çözemediği için başarılı olamamıştı. 1999 da “Bedava Müzik” mantığı ile yola çıkarak neden sadece 2 şarkıyı dinleyeceksem tüm CD’yi almayalım fikrini ortaya Napster atmıştır. 2001’de 26.4 Milyon kayıtlı kullanıcıya ve 80 Milyon dinleyen kişiye ulaşmıştı. Ancak o zamanın müzik yapımcıları/stüdyoları açtıkları telif hakkı davasını kazanarak Napster’ı bitirdiler.
ICQ ( I Seek You- Seni Arıyorum) gerçek zamanlı sohbet platformu olarak 1996’da İsrail’de geliştirilmişti. Napster’dan farklı olarak ilk yıllarında başarılı olmuştu. Ancak zamanla tüketici ihtiyaçlarına yönelik doğru ürün geliştirmelerini yapamadığı için MSN Messenger’ın gerisinde kaldı. 1998’de AOL (America On Line) tarafından satın alındıktan sonra eski dinamizmini kaybetti. En son AOL tarafından 2010 yılında Rus uygulama geliştirici Mail.Ru grup tarafından satın alındı. Eğer ihtiyaçları ve gelişmeleri doğru analiz edebilselerdi belki bugün Facebook’un yerinde olabilirdi.
Yaşadığımız bu dönemde evlerde geçirdiğimiz zamanın artması ile sosyal medya tüketimi hiç olmadığı kadar yükseldi. Amerika ve İngiltere’de sosyal medya platformlarının kullanım oranları yüzde 48 oranında artmış durumda. Covid19’la birlikte yeni platformların dönemi de başladı.
House Party platformu/uygulaması 2016’da başlamış olmasına rağmen son iki aydır hiç olmadığı kadar popüler. Esasında House Party’yi yaratan ekip daha öncesinde 2015 yılında canlı yayın platformu olan Meerkat’i yapmıştı. Meerkat, rakibi Periscope karşısında başarısız olmuş ve 2019 yılında Fortnite oyununu yapan Epic games tarafından satın alınmıştı.
House Party uygulaması da çok başarılı bir başlangıç yapmamıştı. Pandemi’den önce Apple Store’da popülerlik sırasında Hindistan’da 1.450’inci sıradaydı. Şu anda App Store ve Google Play’de 1 numara. İngiltere’de en popüler uygulama olarak Zoom’u geride bırakmış durumda. Peki bu başarının arkasında ne var? İki ayda ne oldu? Öncelikle sosyal medyanın öncü kullanıcı grubundan kabul gördü. Evde sosyalleşmek için diğer tüm video görüşme uygulamalarından daha keyifli çözümlere sahipti. “Video Sohbet Odaları” sosyalleşmek için sanal dünyada doğal bir ortam sağlıyor. Bu odaların içinde arkadaşlarınızla oyun oynayabiliyorsunuz, arkadaşlarınız kilitli odalarda değilse istediğiniz gibi sohbet yapabiliyorsunuz, üstüne üstlük House Party birden fazla kişi ile sohbeti görüntü ve ses kalitesi olarak en iyi sağlayan altyapıya sahip. Böylece evde sosyalleşme ihtiyacına en iyi çözüm üreten uygulamaların başında geliyor. Peki esas soru salgın dönemi sonrası ne olacak? Geleceğin Facebook’u veya Spotify’i olmak için neler yapması lazım? Doğru zamanda doğru uygulama olmasının avantajını taşıyabilecek mi yoksa ICQ yada Napster gibi mi olacak?
House Party eğer salgın sonrası dönemde devamlılık sağlayacaksa bir şansı online tanışma ve flört platformları olan Tinder, Bumble, Happn, Grindr ve Hinge gibi bir açılım yapması olabilir. Bundan 10-15 yıl önce sosyal medya üstünden tanışıp arkadaşlık etmeye başlamak kimsenin aklından geçmez iken şimdi Z kuşağı ile birlikte eski tanışma yöntemleri ortadan kalkmaya başlamış durumda. 1989 ve sonrası doğanları için sosyal medya üstünden arkadaşlık kurmak çok doğal bir süreç haline geldi. Bu alışkanlık House Party için salgın sonrası yeni bir fırsata dönüşebilir.
2019’da Amerika’da çöpçatanlık ve tanışma uygulamalarının reklam ve abonelik gelirleri 2.05 milyar dolardı. Burada ilk sırada olan platform Tinder’ın reklam ve abonelik geliri 1,2 milyar dolar. Tinder yeni sosyalleşme trendinin “Video Sohbetleri” olduğunu görerek 6 Mayıs’ta yeni “Video Sohbet” uygulamasını devreye aldığını duyurdu. House Party bu kapsamda çok daha iyi bir teknolojik altyapıya sahip olduğu için rahatlıkla bu konuda bir açılım yapabilir.
Özellikle genç, bekar 15 ile 35 yaş grubuna yönelik iletişim yapan global markalar tanışma platformlarına çok daha fazla reklam bütçesi kaydırmaya başlamış durumda. Özellikle seyahat ve restoran sektörünün durması nedeni ile bu platformlarda olan reklam bütçeleri tanışma platformlarına çok hızlı şekilde kaydı. Aşı ve ilaç bulununcaya kadar yeni sosyal mesafe kurallarına dikkat ederek yaşamaya devam edeceğiz. Bu açıdan önümüzdeki 1,5 sene daha bu durum bu şekilde devam edecek diye bekleniyor. İnsanların sosyal olarak görüşmeden önce tanışma sürecini bu platformlar üstünden yapmaya devam etmesi en azından video çağrıların ve sohbetlerinin artarak devam edeceği anlamına geliyor.
Bu dönemde kullanıcı sayısını ciddi anlamda artıran bir başka sosyal platform Tik Tok. 2019 Ocak ayında 500 milyon kullanıcı sayısı ile zaten başarı bir uygulama idi. Ancak salgın sonrası son 2 ayda 300 milyon yeni kullanıcı kazarak abone sayısı 800 milyona ulaşmış durumda. Peki reklam verenlerin dikkatini salgın sonrası çeken ve hızla büyüyen TikTok kullanıcıları kimdir ve Tiktok nedir?
Tiktok kullanıcılarının yaklaşık yüzde 40’ı 10 ve 19 yaşı arasında çocuklar ve gençler, yüzde 26’sı ise 26 ile 29 yaşında. TikTok, kullanıcılarının tiyatro tarzı yaratıcılıklarını ortaya koydukları, mimiklerin üstüne yerleştirdikleri animasyon ve müzikle yaptıkları 10 saniyelik video skeçleri yaratmayı sağlayan bir yaratıcılık uygulaması. Bu yarattıkları videolar aldıkları beğeni ve paylaşım seviyesi kişilerin birer mikro fenomen olmalarını sağlıyor. Tiktok’da tanışma platformları gibi bu yaş grubuna ulaşmaya çalışan markalar tarafından salgın döneminde çok daha fazla reklam mecrası olarak kullanılmaya başlandı.
Peki Tiktok gelir modeli nedir? Reklam verenler bu genç hedef kitleye ulaşmak için nasıl faydalanabilir.
Markalar burada sosyal medya fenomeni olmuş isimlerle iş birlikleri yapabilir. Guess markası #InMYDenim kampanyası için 2,3 milyon ile 380 bin arasında takipçisi olan 3 fenomen ile düzenlediği bir yarışma yapmıştır. Yarışmaya katılanlar 5500 video çekmiş ve çekilen videolar 10,5 milyon izlenme oranı ulaşmış. Guess bu yarışma ile 6 günde 12,500 yeni takipçi kazanmış. Coca Cola, Google gibi büyük markalar şimdiden yaratıcı uygulamaları ile platformda yerlerini almış durumdalar.
Titok’ta Fenomen kullanmadan reklam yapmak isterseniz, indirim kuponları vererek Hashtag yarışmaları düzenlemek de mümkün. Örnek olarak Birleşmiş Milletler dünya açlık soruna gençler arasında dikkat çekmek için #danceforchange (değişim için dans et) adlı sosyal kampanyayı devreye alarak farklı bir sosyal sorumluk projesine imza atmış.
Tiktok kendine gelir yaratmak için artık reklam da almaya başlamış. Artık her 5 videoda bir Instagram Story uygulamasında olduğu gibi sponsorlu içeriklere yer verilmeye başlanmış. Esasında gençleri hedefleyen markalar için bu dönem Tiktok’ta büyük bir fırsat var, çünkü her geçen gün kullanımı artan yeni bir platform farklı olmaya çalışan markalar için bulunmaz bir nimet olabilir.
Önümüzdeki dönemde Zoom, House Party ve TikTok gibi uygulamalara büyüyen ilgi nedeni ile yeni rakip platformlar çıkması kaçınılmaz. Zaman içinde bu platformların nasıl şekilleneceğini göreceğiz ancak şu anda yaratıcı uygulamalar ve hedef kitle, ilgi ve yaşam tarzı bazlı iletişim yapmak isteyen, kalabalıktan ayrışmak isteyen markalar için bu platformlar büyük fırsatlar sunuyor. Bakalım bu fırsatları değerlendirecek yaratıcı uygulamalar karşımıza nasıl çıkacak.
Tunç M. Berkman
