Dijital vatandaşlık topluma çevrimiçi yani online katılma yeteneğimiz anlamına geliyor. Dijital vatandaşlar, dijital teknolojileri kullanarak dijital ortamla güvenli ve olumlu bir ilişki kurar. İyi bir dijital vatandaş olabilmek için; dijital teknolojileri kullanarak başkalarıyla iletişim kurmak, topluma katılmak, içerik üretmek ve tüketmek için gerekli bilgi ve beceriye sahip olmalıyız. Dijital vatandaşlığı oluşturan 9 unsur vardır. Bunlar bir araya gelerek dijital vatandaşlık kavramını oluşturur. Bu unsurlara bakacak olursak:
-
Dijital Erişim: Topluma elektronik katılımımız anlamına gelir. Her ne kadar dijital çağda yaşıyor olsak bile aslında herkesin eşit şartlarda dijital araçlara erişimi yoktur. Dijital erişim, dijital ürünleri herkes için erişilebilir hale getirme sürecine deniyor.
-
Dijital Ticaret: özellikle içerisinde bulunduğumuz pandemi dönemiyle birlikte online ticaret ö hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Market alışverişimizden giyime kadar birçok ihtiyacımızı online olarak gerçekleştiriyoruz. Ancak bunu yaparken akıllı bir tüketici olmayı bilmemiz önemlidir. Nereden alışveriş yapabileceğimizi, hangi siteleri kullanmamız gerektiğini dikkatli seçmeliyiz. Güvenmediğimiz sitelere girmememiz, kredi kartı bilgilerimizi ve kişisel verilerimizi paylaşmamamız gerekir.
-
Dijital İletişim: Cep telefonlarımızla, mail yada video konferans yoluyla kurduğumuz iletişimlerimiz anlamına geliyor. Dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte kullandığımız iletişim şekli de zamanla değişti. Örneğin; önceden mektup yoluyla iletişim kurarken, artık anlık mesajlaşma ile çok daha hızlı bir iletişim sürecine girdik.
-
Dijital okuryazarlık: Dijital okuryazar olmamız aynı zamanda iyi bir dijital vatandaş olmamızı da sağlar. Başarılı bir dijital okuryazar olmak için, dijital teknolojileri ne zaman ve nasıl kullanacağımızı bilmeliyiz.
-
Dijital Görgü Kuralları: Online ortamlara girdiğimizde, kendimize ait bir dijital ayak izi oluştururuz. Bu dijital ayak izleri bizi dijital ortamlarda yansıtır. Oluşturduğumuz ayak izinin kötü olmasını istemeyiz. Bu yüzden başkalarına saygı duymamak, siber zorbalık yapmak, kışkırtıcı bir dil kullanmaktan özenle kaçınmalıyız. Bu davranışları yaptığımız zaman kendimizi dijital ortamlarda kötü lanse eder, ve kötü bir dijital ayak izine sahip oluruz.
-
Dijital Hukuk: İnternetin yaygınlaşmasıyla istediğimiz içeriklere ulaşmak ve bu içerikleri kullanmamız oldukça kolay hale geldi. Ancak bazen neyin uygun neyin yasadışı olduğunu unutabiliyoruz. Dijital hukuk kurallarına uymamız için, dijital ortamlarda telif hakları çerçevesinde hareket etmeliyiz. Kullandığımız kaynakları uygun bir şekilde almalı ve uygun referanslar göstermeliyiz.
-
Dijital hak ve sorumluluklar: Dijital teknolojileri kullanmamızla birlikte bizlere çeşitli ayrıcalık ve özgürlükler sunulur. Ancak bu haklara sahip olmak beraberinde bazı sorumluluk ve beklentileri de getirir.
-
Dijital Güvenlik: Dijital teknolojileri kullanmanın yanı sıra bu teknolojilerin güvenliğini nasıl korumamız gerektiğini de bilmeliyiz.
-
Dijital Sağlık: Günlük hayatımızda dijital teknolojilerin uzun süreli kullanımının sağlığımız üzerinde fiziksel hatta psikolojik yan etkileri olabilir. Örneğin sırt ağrısı, göz yorgunluğu gibi.
Dijital Ayak İzi: Online ortamlarda yaptığımız her bir paylaşım aslında bize dair bir iz bırakıyor. Bu izler bizim dijital ayak izimizi oluşturur. Online ortamlarda attığımız her adım cookieler tarafından kaydedilir ve algoritmalara katılır. Bu yüzden dijital ortamlarda nasıl bir ayak izi bırakmak istediğimizi düşünmemiz gereklidir.
