Bulut Bilişim
Bulut bilişim; sunucu, depolama, veri tabanı, ağ, yazılım vb. gibi bilgi işlem hizmetlerinin internet üzerinden sağlanmasıdır. İngilizce karşılığı “cloud computing” olan bulut teknolojisi, sanal sunucularda depolanan verilerinize istediğiniz her yerden ve tüm cihazlardan kolaylıkla erişmenizi mümkün kılar. Bulut teknolojisi yazılım, donanım, personel ve eğitime çok büyük yatırımlar yaparak bunları şirket içinde departmanlaştırmaktan ziyade yazılım ve donanım tesislerindeki kurulu sistemlere internet üzerinden düşük ücretlerle bağlanarak kullanma temeline dayanmaktadır.
Gelişen teknoloji ve internet sayesinde kullanıcılar yerel ölçek ve kısıtlı hizmet olanakları veren klasik bilgi teknolojileri altyapısından, esnek, ekonomik ve her yerde ulaşıma imkân veren bulut bilişim teknolojine kaymaktadır. Bulut bilişim masaüstü bilgisayar, tablet veya akıllı mobil cihazlar üzerinden herhangi bir yazılım ve depolama birimine ihtiyaç duymaksızın internet üzerinden başka sunuculara bağlanarak hizmet alma modelidir (Şekil 1). Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsüne (NIST) göre “ Bulut bilişim, en az yönetim hizmeti veya servis sağlayıcı müdahalesi ile hızla alınabilen ve verilebilen esnek yapıdaki ayarlanabilir bilişim kaynaklarının (ağ hizmeti, sunucu hizmeti, depolama hizmeti, uygulamalar ve diğer hizmetler gibi) paylaşıldığı havuza, istendiğinde ve uygun bir şekilde ağ erişimi sağlayan bir modeldir.”
Son dönemlerde bilişim teknolojilerinin (BT) en popüler ve çok tartışılan konulardan biri bulut bilişim kavramıdır. Bulut kavramının çıkış noktası basit network diyagramlarında interneti temsil eden bulut çiziminden yola çıkılarak üretilmiştir. Bulut bilişim ise ölçeklenebilir, gerçek zamanlı servis, altyapı ve uygulamaların dünyanın farklı yerlerinde bulunan sunucular üzerinden çalıştırılabilmesi anlamına gelmektedir. Bulut bilişim kullanıcıların sunduğu hizmetler SaaS (software as a service), PaaS (platform as a service) ve IaaS (infrastructre as a service) olmak üzere 3 çeşit model türündedir (Velte et al., 2010). Günümüzün popüler bulut bilişim uygulama ve servisler olan Google Mail, Google Docs, Microsoft Skydrive, Google App Engine ve Amazon EC2 söz konusu bulut bilişim modelleri üzerinden hizmet vermektedirler. Microsoft, Google, Amazon gibi büyük şirketlerin bulut teknolojisi yapacakları yatırımların önümüzdeki 5 yıl içerisinde yüz milyar dolar yaklaşacağı tahmin edilmektedir (Lu, 2010). BT firmaları için önemli kavramlarından biri olan bulut bilişimin, bilgi sistemi teknolojileri için yeni bir dönem açacağını düşünmek yanlış olmayacaktır. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) konumsal ve konumsal olmayan verileri analiz, sorgu, depolama ve birlikte sunabilme yeteneği ile coğrafik verilerin işlendiği önemli bir bilgi teknolojisidir. Bilgisayar teknolojisinin gelişimine paralel olarak gelişen CBS teknolojisi araçları ve işlem kabiliyeti ile olgun ve yerleşik bir sisteme Kavzoğlu, Şahin: Bulut Bilişim Teknolojisi ve Bulut CBS Uygulamaları IV. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2012), 16-19 Ekim 2012, Zonguldak bürünmüştür. Birçok CBS yazılımı kullanıcılarına masaüstü bilgisayar ortamında istenilen CBS araçlarını kolaylıkla sunabilecek potansiyeldedir. Masaüstü bilgisayarların kullanıcılara sunduğu CBS araçlarının internet ortamında kullanılabilir, verilerin saklanabildiği ve dünyanın herhangi bir noktasından internet üzerinden platform gözetmeden (Tablet PC, Mobil PC, Notebook, vb.) ulaşılabildiği coğrafi bilgi sistemi servis ve uygulamalarına altyapı sağlayan sisteme Bulut CBS denilmektedir. Klasik bilgisayar mimarisinin ötesinde CBS ve Bulut bilişimin işbirliği, veri katmanlarının depolanması, analizi ve işleme yeteneğini herhangi bir tarayıcıda web üzerinden kullanılabilir tam özellikli CBS uygulamalarına imkân vermektedir (Aysan, et al., 2011). Son yıllarda literatürde bulut bilişim teknolojisi ile bütünleşik CBS konusunu inceleyen birçok çalışma sunulmuştur (Rimal et al., 2009, Pandey, 2010, Bhat et al., 2011, Aysan et al., 2011,). Bulut CBS mimarisini inceleyen yayınların dışında bu sistem ile yapılmış uygulamaları konu alan akademik yayınlar da mevcuttur (Lu, 2010, Jinnan and Sheng, 2010, Park et al., 2011, Shao et al., 2011, Fujioka et al., 2012,). Bu çalışmada bulut bilişim ve bulut CBS teknolojisi irdelenerek, dünyada yapılmış bulut CBS uygulamaları ile birlikte GYTE UZALCBS laboratuvarlarında hazırlanan GYTE 360 derece sanal tur uygulaması ile GIS Cloud uygulama servisi kullanılarak yayınlanan Trabzon Düzköy için hazırlanmış Heyelan Duyarlılık haritası örnekleri verilecektir.
