Bilişim Etiği Nedir?
Bilişim etiği bilgisayar dünyasnda insanların davranışlarını inceleyen felsefe dalıdır. Bilişim etiği konusunda hackerlık, dosya paylaşımı, internetin demokratik olup olmaması, lisanslamalar sıklıkla tartışılan konulardır. Aslında hayatın her alanında uyulması gereken belli başlı ahlak kuralları vardır ve etikte bu ahlak kurallarının olması gerektiği şekli tanımlar. Hayatın her alanında olduğu gibi bilişim alanındada etik kurallara uyulması, Bilgisayar ortamlarının daha güvenli daha bilgi dolu ortamlar haline gelmesini sağlayacaktır. İşte makalemize konu olan Bilişim Etiğide bilgisayar sektöründeki etik kuralları oluşturmayı amaçlamaktadır.
Bilişim etiği, bilgisayar teknolojisi tarafından gündeme getirilen ya da önemli ölçüde güçlendiren etik sorunları dikkate alan uygulamalı etik dalıdır. Bu alana bazen “siberetik”, “bilgi etiği”, “bilgisayar etiği”, “bilgi iletişim teknolojisi etiği”, “küresel bilgi etiği” ve “İnternet etiği” gibi başka terimler de denir. Ancak, alan ne olursa olsun, bilgisayar önemli bir teknolojik özellik olarak kalır. Donanım, yazılım ve ağları içeren modern bilgi işlem teknolojisi oldukça esnek ve güçlüdür.
Bilgisayarlar programlanabilir ve bazı durumlarda çok çeşitli işlevleri yerine getirmek için eğitilebilirler. Bu mantıksal işlenebilirlik nedeniyle bilgisayarlar toplumda çok sayıda ve çeşitli uygulamalar gerçekleştirmektedir. Bilgisayar çipleri aslında her yerde bulunmaktadırlar. Arabalar, kıyafetler, oyuncaklar, aletler ile evcil hayvanlar ve insanlar gibi günlük yaşantısının vazgeçilmez itemlerine yerleştirilmişlerdir.
Bilgisayar teknolojisine bağlı olan iletişim, cep telefonlarının, küresel konumlandırma sistemlerinin ve İnternetin yaygın kullanımıyla çarpıcı biçimde artmıştır. Yirmi birinci yüzyılın başlarından beri, gelişmiş ülkelerdeki insanlar hesaplama açısından devrim niteliğinde ve bilgi bakımından zenginleştirilmiş çevrelerde yaşamaya başlamışlardır. Bilişim topluma bu kadar entegre hale geldiğinden, bilişim etiği, eğitim, hukuk, işletme, hükümet ve ordu dahil olmak üzere toplum içindeki çoğu faaliyetin yer aldığı konulara çarpıcı biçimde yerleşmiştir. Geniş kapsamlı büyümesiyle bilgisayar etiği, etik unsurunun diğer tüm dalları ile neredeyse kesişen ve etkileyen uygulamalı bir etik alanı haline gelmiştir.
Bilişim etiği kavramı bilgisayar dünyası içindeki insanların davranışlarını inceleyen felsefe dalıdır. Bilişim etiği alanında Luciano Floridi ve Michael Davis önemli isimlerdir. Bilişim etiği konusunda hackerlık, dosya paylaşımı, internetin demokratik olup olmaması, lisanslar sıklıkla tartışılan konulardır.
Computer Ethics Institute (Bilgisayar Etik Enstitüsü) tarafından geliştirilen ve bilgisayar kullanım etik ilkelerinin temelini oluşturan 10 ilke;
1. Bilgisayar başka insanlara zarar vermek için kullanılamaz.
2. Başka insanların bilgisayar çalışmaları karıştırılamaz.
3. Bilgisayar ortamında başka insanların dosyaları karıştırılamaz.
4. Bilgisayar hırsızlık yapmak için kullanılamaz.
5. Bilgisayar yalan bilgiyi yaymak için kullanılamaz.
6. Bedeli ödenmeyen yazılım kopyalanamaz ve kullanılamaz.
7. Başka insanların bilgisayar kaynakları izin almadan kullanılamaz.
8. Başka insanların entelektüel bilgileri başkasına mal edilemez.
9. Kişi yazdığı programın sosyal hayata etkilerini dikkate almalıdır.
10. Kişi, bilgisayarı, diğer insanları dikkate alarak ve saygı göstererek kullanmalıdır.
Bilişim profesyonelerinden de; herkes için geçerli olan T.C. Anayasası’na, yasalarına, tüm ulusal mevzuata ve Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu bütün uluslararası anlaşmalar ve düzenlemelere uygun haraket etmeleri ve başta insan hakları olmak üzere evrensel beyannamelerin ilkelerini benimsemeleri beklenir. Tabi ki toplumun tüm kesimlerinin haklarına saygı duymalı ve güvenilirlik, dürüstlük, şeffaflık, sorumluluk, adil olma gibi ilkelere bağlı kalmalıdırlar. Ayrıca bunların dışında mesleklerine özel sorumlukları ve davranış kuralları vardır.
Felsefi etik ise bilgisayar kullanmayan kişiler dahil olmak üzere, toplumun her kesimini ilgilendirir. İfade özgürlüğü, mahremiyet, telif hakları gibi konular incelenir. Günümüzde hepimizin digital kimlikleri var. Telefon kayıtlarımız, mesajlarımız, elektronik postalarımız, tarayıcı geçmişimiz, konum bilgilerimiz gibi işlemlerle arkamızda digital bir iz bırakıyoruz. Bu digital izler sektörler için çok değerli ve önemlidir. Bu toplanan veriler ile ilgili kaygılarımız özel hayatımızın gizliliği ve güvenlik açısından doğal olarak giderek artıyor.
Kaynakçalar;
https://turk-internet.com/bilisim-etigi/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Bili%C5%9Fim_eti%C4%9Fi
https://dijitalbenlik.com/bilisim-etigi-nedir/
https://www.gencprogramci.org/bilisim-etigi-nedir/
http://ozelbilimteknikkoloji9l.blogspot.com/2017/10/bilisim-etigi-nedir.html
