BAĞIMLILIK ÇEŞİTLERİ NELERDİR
Zararlı sonuçlarını gözetmeksizin kontrölsüz bir şekilde ısrarla yapılan işlere bağımlılık diyebiliriz.
- Opyat tipi bağımlılık
- Alkol, Barbütürat, Benzodiazepin tipi bağımlılık
- Esrar Tipi Bağîmlılık
- Kokain tipi bağımlılık
- Uyarıcı tipi bağımlılık
- Halludinojen Tipi bağımlılık
- Solunan çözücü Bağımlılık
OPYAT TİPİ BAĞIMLILIK
Metadon,morfin,eroin ve kodein maddelerini kapsayan bağımlılık tipidir. Eroin yarı sentetik, morfin ve kadein doğal,metadon ise sentetik bir maddedir.Bu grup maddelerin bağımlılık yapma oranı çok yüksektir.damar içi kulanım yolu ile 6-8 eroin iğnesinden sonra ruhsal,bedensel,toplumsal öğeleriyle bağımlılık yerleşmektedir.
ALKOL, BENZODİAZEPİN, BARBÜTÜRAT TİPİ BAĞIMLILIK
Bağımlılık madeleri içinde bağımlılık süreci en eyi modellenebilmiş madde alkoldur.verilere göre alkol için herkes bağımlı olmakla beraber belli ve düzenli alkol alınması bağımlılık yapmaktadır.Şöyle ki;100 ml kanda 100-150 mg kan alkol düzeyi yapacak biçimde her gün içki tüketenlerde 5 yıl içinde bağımlılık gelişmekte olup, bu süre çocuklarda ve kırk yaşından sonra alkole başlayanlarda 2-3 yıla kadar inebilmektedir.Barbütürat dediğimiz maddeler genel anestezi ve epilepsi tedavisinde kulanılıp,teskin edici özeliği bulunmaktadır.Bu nedenle bir dönem bir dönem reçetelere girmiştir.Ancak kısa süre sonra da bağımlılık yaptığı anlaşılmıştır.Ülkemizde bu gruptaki ilaçlar özel reçetelerle satılmakta,tıp dışı kulanımı önlenmeye çalışılmaktadır.Benzodiazepin,günlük yaşamda yanlış olarak performans öncesi sakinleşmek amacıyla kulanmakta.ancak çoğu kez performansı olumsuz yönde etkilemektedir.Benzodizepinin bağımlılık yapması kullanıldığı dozla yakından ilişkilidir. Günlük dozun iki ile beş katı arasında kullanılması halinde altı ayda bağımlılık yaptığı anlaşılmıştır.
ESRAR TİPİ BAĞIMLILIK
Marihuana Hint keneviri denilen bitkinin yapraklarının kurutulması ile, haşhaş ise bitki özsuyunun çözücülerde işlenmesi ile elde edilir. Esrar yağ sever özeliği ile anında vücuda yayılıp organlara kadar ilerleyebilmektdir.30 gün organlarda kalabilir. Esrarın fiziksel bağımlılık yaptığı kanıtlanmıştır.
KOKAKİN TİPİ BAĞIMLILIK
Kokain çok şiddetli bir uyarıcıdır.Öyleki doğrudan beyin kabuğunu etkiler.Alındıktan sonra metabolize olur.Yaklaşık 20 dakikada metabolize olduğundan kısa sürede tekrar alıma arzusu ortaya çıkar.Aşırı dozdan meydan2a gelen ölümler kokainin çabucak metabolize olmasından kaynaklanır.
UYARICI TİPİ BAĞIMLILIK
Uyarıcı ilaçlar tıpta,çocuklarda görülen aşırı hareketlilik diye adlandırabileceğimiz,bazı uyku bozukluklarının tedavisinde,klinik bir sorunun iyileştirilmesinde sınırlı olarak kulanılmaktadır.uyku düzeninin olmaması gibi bahaneleri kötüye kulanıldığı bilinmektedir.ülkemizde özel renkli reçetelerle temin edilmektedir.
HALLÜSİNOJEN TİPİ BAĞIMLILIK
Sözcük anlamı hallüsinasyon oluşturan demektir.Benzeri diğer pek çok maddenin yanı sıra bağımlılığının modelenmesindeki sorun halen sürmektedir.
SOLUNAN ÇÖZÜCÜ TİPİ BAĞIMLILIK
Oje kuru temizleme madeleri,daksil,yapıştırıcılar,saça şekil veren püskürtücüler,metal parlatıcîlar ve hatta kokulu kalem ve silgiler bu tip bağımlılığa yol açan etkenlerdir.Bu madelerin ulaşılabilir olma kolaylığından temin edilme ucuzluğu nedeniyle yaygın olarak kulanılması nedeniyle çok küçük yaşlarda bağîmlılığa yol açmakta ve havadaki yoğunluğu nedeniyle dolaylı yoldan bağımlılık yapmaktadır.
TÜTÜN TİPİ BAĞIMLILIK
Ülkemizde bir toplum sağlığı sorunu olarak alkole birlikte en yaygın bağımlılık tipidir.En az alkol kadar geçmişe sahip bir bağîmlılık tipi olup,bedensel süreçlere bağlı olarak yaptığı bağımlılığın modelenebilmesi son 15 yıl içinde olmuştur.O zamana kadar fizik değil psikolojik bağımlılık yaptığına inanılmıştır.
BAĞIMLILIK İLE NASIL MÜCADELE EDİLMELİDİR
Bu noktada ailelere büyük sorumluluk düşmektedir.ailelerin,çocuklarını dışlamaması,maddi ve manevi olarak destek olmasını sağlamalıyız. Çocuğun aile kontrolü altında olması.çocuğa sevgi,şevkat ve güven tesis edilmeli.Çocuğun ailedeki yerini daha güzel konumlandırılması sağlanmalı.Çocuk da bu noktada çevresini iyi seçmeli.Farklı hobilerle uģraşmalı.örnek/satranç,dama ve spor gibi oyunlar öğretilmeli.Bireyi psikolojik,ekonomik ve sosyal olarak toplumla sağlıklı bir etkileşim içinde olması sağlanmalı. Sağlıklı bir yaşam için bireyi iyi bir şekilde hazırlamak gerekir. Bu konuda ailenin görev ve sorumlulukları çok önemlidir. Bu noktada sosyal hizmet çalışanlarına büyük sorumluklar düşmektedir.Bireyi topluma kazandırmak ve bireyi maddi yoksunluktan kurtarmak için bu konuda ailelere destek verilmeli. aileleri bilinçlendirmek, toplumu bu konuda eğitmek ve toplumun sosyal sorunlarını derinden çözmek gerekir. Örneğin/spora yöneltilmek yada eğitim faaliyetlerinde bulunmalarını sağlamak.sosyal hizmet çalışanı olarak;bireyi yeniden idealerine ulaşma imkanı sağlamak.Suça bulaşma riskini azaltmak ve topluma daha yararlı bir birey kazandırmak gerekmektedir.
