2017 Nisan ayı Türkiye’de yeni bir siyasi başlangıcın tarihi oldu. 1961 Anayasası ile başlayan ve uzun yıllar günümüze kadar gelen parlamenter sistemin son bulacağı tarihti bu. Cumhur ittifakı anayasa değişikliği için referanduma gitti. Yakın giden sonuçlara rağmen yüzde 51 evet oyu sonucu anayasa değişikliliği kabul edildi ve parlamenter sisteme veda ettik. Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi isimli yeni bir yönetim ve demokrasi anlayışına geçiş yaptı Türk siyaseti. Çok tartışıldı. Tek adam diyenler oldu. Cumhuriyet gidecek diyenler oldu. Ama aradan geçen 4 yıl bunun tersini gösterir nitelikte oldu. Bu sistem oturdu ve belli ki uzun yıllar kalkmayacak. Peki Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi olmalı mı? Ve bu sistem değiştirilebilir mi? İnceleyelim…
Parlamenter sistem mantıklı bakıldığında bu ülkeye kaos ve koalisyon dışında bir şey sağlamadı. Sürekli Meclisin Cumhurbaşkanının önünü tıkadığı, Cumhurbaşkanının siyasal bir hükmünün olmadığı bir sistemdi. Ayrıca genel seçim sonuçlarında partilerin yeterli çoğunluğu sağlayamaması durumu ülkeyi koalisyona götürüyordu. Koalisyonlu bir hükümetin ülkeye katkısının sıfır olacağı örneklerini gördük. Türkiyeyi 28 Şubata hazırlayan ve 2001 ekonomik buhramını çıkaran koalisyon hükümetinin bizzat kendisiydi. Çift başlılık, uyumsuzluk ve istikrarsızlık içinde ülkeyi yöneten koalisyondan halk o kadar sıkılmıştı ki, 2002 seçimlerinde koalisyon hükümetinden kimse meclise giremedi. Parlamenter sistemin bir diğer olumsuz özelliği askeri vesayetin hükümetin üzerinde baskı kurması. Ülke yönetiminde en ufak istikrarsızlık durumunda genelkurmay, Başbakanın üstüne çöker ve hesap sorardı. Türkiye tarihinde gerçekleşen darbe ve muhtıraların hepsinin de parlamenter sistem döneminde olduğunu unutmamak gerekiyor. Güçlü bir devlet yapısını engelleyen, siyasi istikrarsızlığı niteleyen bir sistemdi parlamenter sistem. Cumhurbaşkanını fiilen silen, şimdi fazla maaş alıyor diye hakaret edilen milletvekillerini yücelten enteresan bir hükümet sistemiydi. Belki iktidarların sağlam ve siyasilerin güçlü olduğu geçmiş yıllarda uygulanması normal karşılanabilir. Ancak yeni siyasi dönemde Amerika, Rusya,Fransa gibi ülkelerin dahi tercih etmediği bir sistem olarak tarihe karıştığını söyleyebiliriz…
Parlamenter sisteme geri dönüş mümkün mü?
Muhalefet adayları parlamenter sisteme geçiş yapmak istediklerini düzenli olarak söylüyorlar. Ancak biraz anayasa ve siyaset dersi almış herhangi biri Türkiye’de uzun bir süre sistem değişikliliğinin olamayacağını bilir. Sistem değişikliliği için Anayasa değişikliliği lazım. Oldu ki muhalefet 5 parti birleşip seçimi kazandı ve iktidar oldu. Meclis sandalyelerinde asla homojen olmayan bir dağılım olacak. Çok sayıda siyasi parti olduğu için herkes üç beş demeden milletvekili çıkaracaktır. Bu sebeple referanduma gitmek için mecliste gereken ‘360’ kabul oyunu hiçbir parti alamayacaktır. 360 referandum için gereken kısmı. Eğer direk anayasa değişikliliği istiyorsanız ‘400’ kabul oyu almanız lazım ki böyle bir sayının Türk siyasi ikliminde hiçbir parti tarafından alınması imkansız. Kısacası muhalefet kazansa bile, mecliste üstünlüğü rahat rahat eline alamayacaktır. Mecliste çok fazla karışık bir milletvekili dağılımı olacaktır. Bu sebeple yeterli kabul oyunu sağlamak mümkün olamayacaktır. Şuan bile Cumhur ittifakının böyle bir çoğunluğu sağlayamadığını düşünürsek, muhalefetin parlamenter sistem hayali üzgünüm ki havada kalacaktır…
