Geçtiğimiz günlerde bir kolye ucu dikkatimi çekti. Firuze renkli, üzerinde iki delik olan oval bir taş ve altında sallantılı pulları olan bir kolye ucu. Küçükken ucunda minik sallantılı pulları olan bir yüzüğüm vardı ve bu gördüğüm şey beni çocukluğuma götürdü. Bu kolye ucunu çok beğendim ve bir tane satın almaya karar verdim. Fiyatı makuldü ve internetten sipariş verdikten sonra yaklaşık üç gün gibi kısa bir süre içerisinde Midyat’ dan, İstanbul’ a bana ulaştı.
Bu bir Süryani nazar boncuğuymuş ve ben bu konuda biraz araştırma yaptım, öğrendiklerimi burada paylaşmak istedim.
Süryani gözü kolye, Süryani ustalar tarafından tamamen el işçiliği ile yapılmaktaymış. Taşı, İran firuze taşı imiş. Kolye taşının üzerinde yer alan iki delik iki gözü temsil ediyormuş ve oval şeklindeki taşın dış kısmı ise gözün karşılığı imiş. Nazardan korunmak için, görünür bir yere takmak gerekirmiş ki, dikkatleri kendi üzerinden alıp, başka yere vermek için. İki delik hep iyilikler, iyi enerjiler iyi kalplileri bulsun diye ilk olarak Süryani bir usta olan Suphi Hindiyerli tarafından tasarlanıp, tamamen elde üretilmiş.
Genelde Doğu Anadolu bölgesindeki her kız kullanırmış. Bir kadının kocasını evde tutmak için Süryani nazar boncuğu takması önerilirmiş. Gözü olanın gözü çıksın demekmiş. Boncuğun, bir kadının dileğinin gerçekleşmesi için ihtiyaç duyduğu güç, umut, şans, sabır gibi enerjileri kendisine verdiğine inanılırmış. Her iki cins tarafından Süryani nazar boncuğunun kullanılması sağlıklı olmak anlamını ifade edermiş.
Göze aynı zamanda boncuk ta denmekteymiş. Göz insanın dünyaya açılan penceresi olup, her türlü iyi ve kötü düşüncelerin ilk çıkış noktası olarak kabul edildiği için, karşı taraftaki negatif enerjiyi de yok etmek amacıyla takılırmış.
Nazar boncuğu toplumumuzda yaklaşık 3.000 yıldır nazardan korunmak amacıyla kullanılmaktadır. Genelde nazar boncukları göz şeklinde yapılmaktadır. Ve bu boncuklar gözü temsil etmektedir.
Eskiden nazar boncukları üretmek için özel ocaklar bulunurmuş. Bu ocaklar özel bir törenle açılır ve bu ocaklarda sadece nazar boncuğu üretilirmiş. Nazar boncuğu yapılırken, içine kurşun dökülür ve bunun da iyi şans getirdiğine inanılırmış. Ayrıca eski halk inanışına göre, mavi boncuğun tek başına nazardan koruması mümkün değilmiş ve mavi renk üzerinde sarı renkli göz yer almalıymış. Makinalarda üretilen nazar boncukları süs eşyası olmaktan öteye gidemez ve nazar boncuklarının mutlaka elde üretilmesi gerekirmiş.
Tarihteki Türk topluluklarında nazar boncuğuna munçuk, moncuk, monşak, monçak, monçok, muyınçak gibi isimler verilmiştir. Sözcük olarak anlamı boncuk demektir.
