Dijital Okuryazarlık-Özet

1.Gizli Görev

Giriş: Dijital teknoloji gittikçe ilerlemektedir. Toplumdaki insanların katılım oranları artsa da dijital teknoloji kullanan herkes bu araçları nasıl kullanacağını tam olarak bilememektedir. 1997’de Paul Gilster dijital okuryazarlığın sadece teknolojiyi kullanma becerisi olmanın ötesine geçtiğini savunarak ilk kez dijital okuryazarlık terimini ortaya atmıştır. Okuryazarlık, bir şeyi okuma yazma becerisidir. UNESCO okuryazarlık kavramı için şunları söylemiştir:

*Tanımlama,

*Anlama,

*Yorumlama,

*Oluşturma,

*İletişim Kurma,

*Hesap yapma becerisi olarak tanımlamıştır.

Dijital Okuryazarlık: Hem bilişsel hem teknik beceriler gerektiren bilgiyi bulmak, değerlendirmek, oluşturmak ve iletmek için bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma becerisidir.

Dijital Okuryazarlığın Temel Unsurları

*Bulma: İhtiyaç duyulan bilginin temel kavramını belirleyip bulmak.

*Kullanma: Bilginin doğruluğunu değerlendirmek, yanlış bilgilerden kaçınmak, yani iyi analiz etmek,

*Yaygınlaştırma: Telif hakkı gereksinimleri bilgilerin etik kullanımına uygun olması, akademik ortamda iletişim kurmak için teknolojileri seçmek ve kullanmak.

Bilgi Okuryazarlığı: Dijital bilgileri bulur, düzenler. Bilgi erişimi ve kalite önemlidir.

Medya Okuryazarlığı: Medyanın farklı yönlerini anlamak, farklı ortamlarda iletişim kurma becerisi ve medya metinlerinin değerlendirilmesi ve üretimine odaklanır.

Veri Okuryazarlığı: Elektronik tablolardaki verileri analiz etmek, sorgulamak ve dijital verileri yönetmek, gizlilik ayarlarına uygun şekilde kullanmak.

Dijital Yaratım: Yeni dijital eserler tasarlama. Örnek: Web sayfaları, videolar, sunumlar.

Dijital Araştırma: Araştırmada dijital araçlar kullanır. Dijital araçları kullanarak yeni fikirler ortaya atar ve bunu geliştirip paylaşır.

Dijital Yenilik: Dijital teknolojiyi kullanarak çalıştığı ortamda iş yapmanın yeni yollarını bulmak.

Dijital İletişim: Farklı dijital medya ve forumlarda etkili bir şekilde iletişim kurmak. Diğer insanlarla, dijital medya araçlarıyla iletişim kurar. Örnek: Video konferans, e-posta, fotoğraf paylaşımı.

Dijital İşbirliği: Dijital ekiplere ve çalışma gruplarına katılma kapasitesidir. Dijital araçları kullanarak işbirliği yapmak. Örnek: Dosya paylaşımı, çizim araçları, paylaşılan takvimler. İşbirliği içerisinde çevrimiçi ortamlarda yer alır. Örnek: Tartışma grupları ve seminerleri

Dijital Katılım: Dijital ağlara katılma, bu ortamlarda bağlantı kurma.

Dijital Öğrenme ve Kişisel Mesleki Gelişim: Dijital ortamlarda öğrenme yollarını bulur. Örnek: TED konuşmaları. Öğrenirken bu öğrendiklerini planlar, verileri kaydeder, motivasyonunu yönetir.

Dijital Kimlik Yönetimi: Dijital profillerini oluşturur ve yönetir. Güncel bir dijital özgeçmiş bulundurur.

Dijital Refah: Dijital teknolojileri kendi rahatlığı ve güvenliğini destekleyecek şekilde kullanır. Dijital ortamlarda etik kurallara uyar. Zamanını ve dikkatini iyi kulllanır.

Bilgi ve İletişim Teknolojileri Okuryazarlığı: Temel  bilgisayar donanımlarını bilmek. Dizüstü bilgisayarlar, tabletler dijital araçlar kullanırlar. Yani, teknoloji tabanlı içerik kullanma ve oluşturma yeteneğidir.

2.Gizli Görev

Bölüm 1 

İnternet: Bilgisayarların birbiriyle bağlanması ve protokol kapsamında birbirleriyle haberleşmesiyle ortaya çıkmıştır.

İnternetin Kullanım Amaçları

1. Alışveriş
2. Eğitim(youtube,facetime,uzaktan eğitim)
3. Parasal işleri
4. Resmi işler
5. Eğlence amaçlı(twitter,instagram,youtube)
6. İçerik üretmek   

Bölüm 2

Wifi: Hemen her ortamda ihtiyaç duyuyoruz. Mobil veri yetmediği için wifi çok işe yarıyor.

3G ve 4G – Çekim Gücü (G: Generation, yani nesil demektir.)

2G- Sesin karşıya aktarılması. Cep telefonunun alt yapısını oluşturur.

5G’ye geçtiğimizde bilgisayardan veri gönderdiğimizde karşıya çok hızlı tepki verir.

Çok hızlı gelişecek olan bulut teknolojisi oluşmaktadır.

Bulut Teknolojisi: Google drive, i-cloud’un, yani sahip olduğumuz dijital içerikleri telefonumuzda var olmayan bir yerde depolanır.

5G + Bulut teknolojisi bir arada kullanıldığında doktor çok uzaktaki hastasını mikromilisaniyeler ve mikromilimetrelik hassasiyette ameliyat gerçekleştirebiliyor.

Arama Motorları

Örneğin: Google, Yandex, ….

Etkin Kullanmanın Yolları

İstediğimiz konuya hemen ve doğru şekilde ulaşmak, bulmak istediğimiz kelimeleri tırnak içinde yazarız. 

+ Koyunca kelimenin başına, kelime aramanın içinde geçsin diyoruz.

 – Koyunca bu kelimeleri aramadan çıkarmış oluyoruz. 

Not: SEO kelimesini araştır.

3.Bölüm

E-posta

• To :Kime: Oraya, ; koyarak birden fazla kişiye gönderebiliriz.
• From: Kimden: Mailin bize kimden geldiğini gösterir.
• Cc: Karbon kopya
• Bcc: Gizli kopya
• Subject: Konu

To kısmına mesaj yollayacağınız kişinin adını yazıyoruz ve bu yazıyı kimin görmesini istiyorsak cc bölüme onun adını yazıyoruz.

To kısmına Rektör yazdık mesela. Teşekkür mesajı attığımızı düşünüyoruz. Bu mesajı Ergün hocanın görmesini istiyoruz ama Rektör’ün bunu anlamamasını da istediğimizde bcc’yi kullanıyoruz.

İçeri olarak hitapla başlamak lazım. Sayın Rektörüm; Merhaba, Nasılsınız? …

1.İnternet aleminde büyük harfle yazmak bağırmak demektir.

2.Konu kısmına kısa birşey yazılır, uzun değil.

Saygı duyduğunuz biriyse saygılarımla diyerek bitirebilirsiniz. Biraz daha samimiyse sevgilerle diyebilirsiniz.

Mutlaka altına adınızı ve soyadınızı yazın.

Rektöre yollarsanız bölümünüzü de yazmanız lazım.

3.Gizli Görev

1.Bölüm

Dijital Kaynaklar

Not: Dijital kaynak ve dijital araç arasındaki fark; dijital araçlar; web siteleri, içerik ürettiğimiz programlar vb.’dir. Dijital kaynaklar ise bize sunulan içeriklerin dijital halde sunulmuş olan halleridir.

Örneğin:  

1. Veri tabanlı > Konulara göre gruplandırılmış dosya
2. Kitaplar (e-kitaplar. Örneğin: amazon, kindle)
3. Dergiler
4. Gazeteler
5. Tezler( Tez/yök)
6. Konferans metinleri…

2.Bölüm

Dijital kaynak oluştururken nelere dikkat ederiz?

Ar-Ge: Araştırma-Geliştirme

Nasıl olmalı;

1. Eseri üreten kişi herkes kullanabilir demiştir.
2. Eseri üreten kişi “kullanamazsınız” demişse KAYNAK GÖSTER.

Ne kadar fazla kaynak kullanırsanız, kaynaklarınıza düzgen atıflar yaparsanız bu sizin işinizi iyi yaptığınız anlamına gelir.

Resim kullanmak için telif problemi olmayan veri tabanlarından yararlanabilirsiniz.

Not: “Creative Commons” araştır.

Bölüm 3 

Erişilebilecek Dijital Kaynaklar

Resim: Fotoshop dosyaları, vektörel çizimler. Daha kaliteli resimler.

1. Freepik
2. Unsplash
3. Flickr
4. Pexels
5. Pixabay
6. Adoba stock
7. Shutter stock
8. The noun project
9. İstock
10. Getty images

Video: İnce iş ödevinde nasıl araştırılacağı yazıyor(Related)

1. Na ture
2. Tne RSA
3. Greshom Callage
4. MIT world
5. TED İdeas (Ergün hocanın favorisi)
6. Khom Academy

Müzik

1. İncompetech
2. i Tunes- U
3. Spotify
4. Fizzy
5. Youtube music

İnfografik: Bir sürü bilginin özetlenerek anlatıldığı şekillerle, tablolarla desteklendiği anlatım biçimi.

Word Cloud: İçerisindeki metinleri özetlenmesi için kelimeleri bir araya getirilmesi ve güzel görünmesi, kelimelerin birbiriyle olan ilişkisini gösterir.

Vay be hocam, son 1 dakikada olan konuşmanız hiç bitmesin istedim. O kadar güzel anlattınız ki şuan içinde bulunduğumuz durumu. Çok teşekkür ederim…

4.Gizli Görev

Bölüm 1

Dijital okuryazar olarak neler yapmalıyım?

1. Çeşitli kaynakları kullanarak bilgileri uygun platformlarda bulmalıyım.

• Uygun platformda demek istenen mesela Google Scholar’da arama yapıldığında bilimsel anlamda yapılan çalışmalarda ne kadar detaylı yer verilidiğini görmekteyiz.
• Nasıl Arama Yapmalıyız? Doğru bir şekilde konumuzu, ifade veya soru olarak yazmalıyız. Aradığımız bilgileri sınıflandırmalı >Akademik-resim-yazılım. 
• Anahtar kelimeleri tanımlayın. Http veya URL gibi genel terimler kullanmayın. Çoğu kelime kullanmayın.

2. Eleştirel Düşünme ve Analiz Etme

Kaynakları değerlendirebilmeli, anafikirleri çıkarabilmeli, bilgiyi etik kurallar içerisinde kullanabilmeli, bildiklerinden sonuç çıkarabilmeli.

Kendime Not: Eleştirel düşünmeyi geliştirmek için tekniklere bak, egzersizleri uygula.

Alana yönelik genel bir düşünme becerisidir. Akıl yürütme ilkelerinin farkında olmalıyız.

Eleştirel Düşünmenin Bileşenleri

1. Gözlem yapma
2. Merak etme, soru sorma
3. Çıkarım yapma
4. Bilgi edinme
5. Doğru bilgi kaynağını bulma
6. Argümanları belirleme ve analiz etme
7. Yargılama
8. Karar verme

3.Dijital okuryazar birey üretken ve iletişim becerileri güçlü olmalıdır.

4.Diğer okuryazarlık becerilerine de sahip olmalıdır.

Bölüm 2 

Bilgi okuryazarlığı > Gerekli bilgileri bulma, düzenleme, kullanma yeteneğidir.

Bilgiyi değerlendirmek gerekiyor, bilgi doğru mu, güvenilir mi? Bilgiye ihtiyaç duyduğuna karar verir.

Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmayın.(Ergün hocanın bize verdiği tavsiye.)

1. Değerlendirme kriterine göre uygular.
2. Bilgileri analiz eder.
3. Kendini motive etmesini bilir.
4. Kaynakları paylaşır.
5. Başkalarının haklarına ve ihtiyaçlarına saygı gösterir.

Bölüm 3 

Veri Okuryazarlığı > Verilere erişebilme, değerlendirebilme , değiştirebilme, özetleyebilme ve sunabilmektir.

Veri > İşlenmemiş bilgi anlam ifade etmez.

1. Bilgelik
2. Bilgi
3. Enformasyon : Bilgi anlam kazanmış oluyor. Bilgi okuryazarlığı olarak geçiyor.
4. Veri

Not: Bilgi ve veri farklı anlamdadır.

1. Bilgi okuryazarlığının temel bir bileşenidir.
2. Grafikler ve çizelgeler gibi veri görselleştirmelerini yorumlar.
3. Veri analizi sonucuna eleştirel bakar.
4. Veri analizi araçlarını nerede, ne zaman kullanacağını bilir.
5. Verilerin doğru mu, yanlış mı olduğunu anlar.

Bilgisayar Okuryazarlığı

• Bilgisayarların ve yazılımların nasıl kullanılacağına dair anlayıştır.
• Arama motorlarını etkili bir şekilde kullanma.
• MS Word gibi programları bilmek ve kullanmak.
• M Excel programını bilmek ve kullanmak.
• Virüs taraması yapmasını bilmek.
• Klavye kısayollarını kullanmak
• Temel bilgisayar terminolojisini bilir.
• Kişisel verilerini nasıl gizli tutacağını bilir.(önemli)

Bölüm 5

Medya Okuryazarlığı

! Önemli !

•  Bilgiye doğru erişmek için medya önemli, medyaya erişim, medya ve medya içeriğinin farklı yönlerini anlamak.
• Telif hakkının bilincinde olmak.
• Mesajın yazarını, amacını ve bakış açısını tanımlamak.
• İletişim sistemlerinin farkında olmak.

Bölüm 6

Görsel Okuryazarlık

• Görsel imgeleri okuma, yazma ve yaratma yeteneğidir.
• Bilgilerin iletimine yardımcı olmak için resim, grafik ve formlara dönüştürme yeteneğidir.
• Görsellerin ve görsel medyanın anlamlarını yorumlar ve analiz eder.
• Görerek ve diğer duysal deneyimlere sahip olup bunları bütünleştirerek geliştirebileceği bir grup görme yeterliliğini ifade eder.

Bölüm 7

Teknoloji Okuryazarlığı

• Bireyin tamamen dijital bir ortamda bilgiyi değerlendirme, iletme becerisi.
• Sorunları çözmek ve iletişim kurmak için çeşitli dijital cihazları ve internet gibi arayüzleri kolayca kullanabilirler.
• Dijital okuryazarlığa benzerdir.
• Yeni teknolojilere kolayca adapte olabilirler.

5.Gizli Görev

Etkili İletişim Stratejileri

• İletişim her alanda önemli noktadadır.
• İletişim kurmak için birtakım becerilere sahip olmak gerekir.
• İletişim, bir kişiden diğerine bilgi aktarmayı içerir.

İletişim Süreci

İletişim bir süreçtir. Bu süreç birden fazla parçadan oluşur.

1. Kaynak
2. Mesaj
3. Kodlama
4. Kanal
5. Kod çözme
6. Alıcı
7. Geri bildirim
8. Bağlam

Kaynak

• Gönderen kişi yani biz.
• Gönderilen mesaj net olmalı iyi bir kaynak olmak için.
• Neden iletişim kuruyoruz ve sonucunu ne beklediğimiz bunları bilmeliyiz.

Mesaj

• İletmek istediğimiz bilgi.
• Mesaj olmazsa iletişim için sebep olmaz.

Kodlama

• Mesajınızı alıp diğer tarafla paylaşılabilecek bir biçime aktarma işlemidir.
• Doğru bir şekilde kodlamak için karşımızdaki kişinin kim olduğu, hangi dili biliyor, onların anlayabileceği şekilde dil kullanmak gerekir.

Kanal

• Mesajı göndermek için gereken yöntemlerdir.
• Mesajın türü, kanalı belirler.
• Örneğin: E-mailler, telefon görüşmeleri, yüz yüze görüşmeler, video konferanslar
• Her kanalın avantajları ve dezavantajları vardır.

Kod Çözme

• Bize mesaj geldiğinde kod çözme gerçekleşmiş olur.

Alıcı

• Mesaj gönderdiğimiz kişi alıcıdır.
• Karşı taraf mesajı kendi hayat tecrübesine göre anlar ve yorumlar.

Geri bildirim

• İletişim becerilerimizi geliştirmemiz için çok önemlidir.
• Mesajın ne kadar başarılı olduğunu geri bildirimden faydalanabiliriz.

Bağlam

• İletişimimizin şeklini ve tonunu belirler.
• Bulunduğumuz ortam
• Karşı taraf
• Bizimle karşı taraf arasındaki ilişkiyi içerir.

İletişimde Dil

Farklı bakış açıları dille olabiliyor.

Karşıdaki kişinin kendi bakış açısı anlama biçimini belirliyor. Bunu dikkate alarak iletişim kurmalıyız.

Etkili Yazılı İletişim

Yazılı iletişim çok kullanılsa da, çok fazla insan etkili iletişim kuramıyor.

Yazma becerisi öğrenilebilir.

Mail nasıl yazılmalı? Üniversitede hocanıza mail atarken nasıl atmalıyız? (İş hayatındaki mailler için de geçerli).

• Selamlama > Merhaba Sayın Hocam
• Kendinizi tanıtın > Sınıf ve bölüm bilgisi vermektir.
• Kısa tutun .
• Dilbilgisi > Emoji kullanmayın.
• Kapanış > Saygılarımla, imza + isim/soy isim ve okul numaranızı belirtin.
• Konuyu Belirtin.

Video Konferans Görüşmesi

Eğitsel amaçlı olanlar, öğrenme sürecine yönelik özellikleri var.

İş dünyasına yönelik, daha sadedir.

Örneğin:

• Adobe Connect > Tamamen eğitsel amaçlı
• MS Teams > İş dünyası + eğitsel amaçlı
• Zoom > Eğitsel amaçlı
• Skype, Google Meet, GoToMeeting, BigBlueButton

Telefon Görüşmesi

• Kendini tanıt
• Açık konuşulmalı
• Uygun bir dil kullanın
• Dilimiz akıcı ve anlamlı olmalı
• Aktif dinleyici olun
• Söz kesmeyin
• Kalem ve kağıt bulundurun.

Yüz Yüze Görüşme

• Rahat ve açık bir duruş sürdürmeliyiz.
• Dik oturun.
• Olumsuz vücut duruşundan kaçının.

Fiziki mesafemizi Edward Twitchell Hall bu alanları açıklamıştır.

• Mahrem Alan > Aile, en yakınlarımız.
• Kişisel Alan > Arkadaşlarımız, tanıdıklar. Yabancılar(X)
• Sosyal Alan > Kendimizi rahat hissederiz.
• Genel Alan(Kamu) > Park, alışveriş merkezi gibi

ortamlarda insanlarla aramızdaki mesafedir.

• Göz temasını koruyun.
• Kelimelerinizi iyi seçin.
• Ses seviyenizi iyi ayarlayın.
• Dinleyin.

6.Gizli Görev

Bölüm 1 – 2 -3

Dijital Vatandaşlık

Topluma online katılma yeteneğidir.

Dijital teknolojileri başkalarıyla iletişim kurmak, topluma katılmak için etkin kullanır.

9 Unsuru vardır;

1. Dijital Erişim
2. Dijital Ticaret
3. Dijital İletişim
4. Dijital Okuryazarlık
5. Dijital Görgü Kuralları
6. Dijital Hukuk
7. Dijital Hak ve Sorumluluklar
8. Dijital Sağlık
9. Dijital Güvenlik

Dijital Ayak İzi: Online ortamlarda yapılan her bir paylaşım bir iz bırakıyor.

Başkaları tarafından görülebilir.

Dijital teknolojiler aracılığıyla konuşurken bile iz bırakıyoruz. İkiye ayrılır.

1. Aktif: Bilinçli yaptığımız.
2. Pasif: Bilmeden geriye bıraktığımız şeyler.

* Online ortamda bizim kim olduğumuzu yansıtıyor.

Pozitif Dijital Ayak İzi

• Nasıl bir iz bırakacağını belirler
• Yayınlama stratejisini düşünme
• Başkalarından örnek alabiliriz
• Nazik, kibar olun
• Gizlilik ayarlarını kullanın
• Kendinizi dijital ortamlarda aratın

Dijital ayak izindeki çöpleri nasıl temizleriz?

• Kullanmadığımız hesapları sil.
• Kullanmadığımız uygulamaları kaldır.
• Şifreleri belirli aralıklarla değiştir.
• Bilgisayarınızda güvenlik uygulaması bulundurun.

Not: Ayak izi puanım 23

7.Gizli Görev

Arama Motorları ve Stratejileri

En yaygın arama motorları: Google, Bing, Yandex, Yahoo ve Mynet

Yaygın Arama Özellikleri:

Arama için iki yöntem var; Ana sayfa ve tarayıcınızın adres çubuğu

• Kelimenin önüne (-) ekleyince o kelimeyi içeren sonuçlar hariç tutulur.
• Kelimenin önüne (+) eklediğimizde o kelimeyi içeren sonuçlar dahil edilir.
• Kelimeyi tırnak içerisinde yazarız. Bu yöntemi yalnızca tam olarak bir kelimeyi aradığımızda kullanmamız gerekir. Bilinmeyen kelimeler için yıldız işaretini kullanabilirsiniz. AND veya & ile tüm terimleri içeren web sayfalarını bulabilirsiniz.
• NOT veya – ile bir terim veya tümceği içeren web sayfalarını dışlayabilirsiniz.
• OR veya | ile bir terim veya sözcük gruplarından birini içeren web sayfalarını bulabilirsiniz.

Not: Bunları kullanarak arama yaptığınızda terimlerinizi arasına boşluk eklemeyin.

Google Akademik / Scholar

Tezler, makaleler gibi akademik çalışmalara yönelik araştırma yapmak içindir.

Gelişmiş Arama

Görseller veya web siteleri için gelişmiş arama yapabilirsiniz.

Google’ın Diğer Özellikleri

• Near me: Yakınımdaki yemek, kahve yazınca yakındaki örnekleri verir.
• Matematik ve geometri hesaplayıcıları
• Dönüştürücüler
• Hava
• Tanımlar ve çeviriler
• Yer arasındaki mesafe 

Gizli kullanma veya geçmişi silme

Bing Arama Motoru

• En önemli yenilik bilgilerin alt başlıklar halinde listelenmesidir.
• Arka plan sürekli değişir.
• En önemli avantajları; MSN, Office 365 ve Outlook gibi hizmetleri ara yüzünde sunmasıdır.

Yandex Arama Motoru

• Öne çıkan özelliği küresel ve yerel özellikleri birleştirerek coğrafi konum sunmasıdır.
• Ara yüzünde ürün arama ve fiyat karşulaştırmak için market aracı var.
• Yandex Trafik, sürücüler için öne çıkmaktadır.

Yahoo Arama Motoru

• Ayrıntılı arama yapılabilmektedir.
• Kullanıcılara güvenli arama tercihleri sunar.

Mynet Arama Motoru

• 1998 yılında kuruldu.
• Türkiye’nin ilk Türkçe portalıdır.
• Resim seçeneği sayesinde görsellere ulaşmak kolay.
• Türkçe olduğu için yabancı dil bilmeyenler için kullanışlıdır.

SEO(Search Engine Optimization)

• Web sitelerinin arama motorlarında daha iyi sonuç vermesi için yapılan çalışmaların ismidir.
• SEO, web siteyi uygun hale getirir ve insanlar anahtar kelimeyi kullandığında siteyi rahatlıkla bulabilirler.