Eğer luminolü araştırıp bu yazıyı bulduysanız benim gibi polisiye ve adli bilimlere meraklı ya da kanıt, CSİ gibi dizilerde kanı mavi bir ışıkla görüyorlar neymiş dediğinizi düşüyorum. O zaman doğru yerdesiniz buyrun gelelim nedir bu luminolün alamet-i farikası.
Luminol adli vakaların çözümünde kan tespiti için kullanılan bir bileşiktir. Esasında dizilerde gördüğümüz ve tabi polislerin kullandığı sprey şişesinde yalnızca luminol bulunmaz. Bu sprey şişesinde ne var peki? Tabii ki başkahramanımız luminol, ardından güçlü okside edici bir maddeye ihtiyaç var; bu iş için genellikle Hidrojen peroksit, ve okside edilebilmesi için ihtiyacımız bir bazik çözelti; Sodyum hidroksit.
İçeriğini öğrendiğimize göre şimdi de bu mavi ışığın nereden geldiğine, kanın buradaki yerinin ne olduğuna geçelim. Sanırım buradan önce özet geçmem gereken bir yer var ki bu da kanın ta kendisi. Biliyorsunuz ki kan yapısında hemoglobin adı verilen gaz taşınmasında görevli moleküller bulundurur. Bu molekülün konumuz için önemli özelliği yapısında bulundurduğu demir molekülü.
Şimdi bir cinayet mahali düşünelim ve siz olay yeri inceleme ekibindesiniz. Delilleri yok etmek iyice temizlenmiş ve olay yerinin bulunduğunuz yer olduğunun kanıtını arıyorsunuz. Sprey şişesini elinize aldınız sıktınız mavi florasanı tuttunuz ve karşınızda parıldayan mavi lekeler gördünüz. Gelelim bu olayın nasıl olduğuna ve kandaki demirin önemine. Özetle sprey şişesindeki karışım kanla püskürtüldüğünde kandaki demir katalizör olarak devreye girer ve oksitlenmeyi takiben bir dizi reaksiyon sonucu elektronların enerjisi yükselir. Elektronlar bu fazla enerjiyi düşürebilmek için foton yayarlar. Bu ise bizim florasan tutulduğunda gördüğümüz parlak mavi rengin kaynağıdır.
Polisiye dizi ve filmlerdeki gibi her vakada kullanılan, gösterildiği kadar pratik bir şey mi? Bu sorunun cevabı luminolün dezavantajlarını açıkladığımda kendiliğinden yanıt bulacak. Sanılanın aksine luminol sıkıp kanı tespit ettikten sonra başkomiserin veya teğmenin yanına gidip onu çağırıp mavi parlaklığı gösteremezsiniz. Çünkü bu parlaklık 30 saniye içerisinde kaybolacaktır. Üstelik başka bir engel de parıltı veren madde %100 kan değildir. Çamaşır suyundaki Sodyum klorat, çeşitli vücut sıvıları ve hatta yaban turbunda dahi ışıma verebilir. Bir diğer dezavantaj ise luminolün biyolojik kanıtlar üzerindeki protein, enzim gibi maddelere hasar vermesi ile DNA örneği alınmasının zorlaştırmasıdır. Anlayacağınız o ki luminol kullanılırken düşünülmesi gereken buna rağmen kanı parlatarak gözler önüne seren birçok olayın aydınlatılmasında kullanılmış önemli ve değerli bir elementtir.
