Bipolar Bozukluk Genetik mi Sonradan mı Ortaya Çıkıyor?
Öncelikle konu hakkında aklımıza ilk gelen soru “Bipolar Bozukluk nedir?” sorusu.
Bipolar bozukluk (manik depresif hastalık), iki taraflı duygu durum bozukluğu anlamına geliyor. Kişinin ruh halinde, sosyal aktivitelerinde bozulmalara neden olabiliyor. Günlük hayatın akışında gerçekleşen iniş-çıkışlardan farklı olarak, bipolar bozukluk bulunan kişiler, keskin iniş-çıkışlara bağlı iş ortamında, okul hayatında, aile ve arkadaş ilişkilerinde sorunlar yaşayabiliyor.
Bu bozukluk 20’li yaşlarda başlıyor. Genel olarak bahar aylarında atak yapıyor. Kişinin ruh halinde çarpıcı değişikliklere yol açan yükselme ve alçalma dönemleri, depresif ve manik ataklar olarak tanımlanmaktadır. Bazı kişiler depresyona ya da maniye daha yatkın olurken bazı kişilerde belirtiler, iki uç duygu durum arasında gidip gelme şeklinde olabilmektedir. Toplumda her 100 kişiden 1-2’sinde görülen bipolar bozukluk, sıklıkla genç erişkenlikte 17-35 yaş aralığında ortaya çıkan, kadın ve erkekte eşit olarak görülen bir rahatsızlıktır.
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Bipolar Bozukluğun iki evresi bulunuyor. Depresif dönem ve manik (taşkınlık) dönemi.
Depresif Dönem’de görülen belirtiler;
- Konsantrasyon ve algı bozukluğu
- Enerji eksikliği
- Günlük faaliyetlere olan ilgide azalma
- Kötümserlik, suçluluk, umutsuzluk
- Değersizlik duygusu, kendinden kuşku duyma
- Uyumakta güçlük çekme veya çok uyuma
- İntihar düşüncesi
- Halisülasyonlar, gerçek dışı düşünceler
Manik (Taşkınlık) Dönemi belirtileri;
- Mutlu ve sevinçli hissetmek
- Çok hızlı konuşmak
- Çok enerjik hissetmek
- Kendini önemli hissetmek
- Yeni fikirler ve planlarla dolu olmak
- Kolayca dikkat dağılması
- Halisünasyonlar, gerçek dışı düşünceler
- Az uyumak, az yemek
- Günlük faaliyetlerde aşırılığa kaçmak, örneğin aşırı para harcamak
- Riskli ve zararlı olan şeyleri yapma
Her iki durum arasında sürekli bir döngü olabilir veya belirli bir süre boyunca hiç tetiklenmediği için ortaya dahi çıkmayabilir.
Peki Genel Nedenleri Nedir?
- Kötü beslenme alışkanlıkları
- Sigara, alkol, uyuşturucu kullanımı
- İlaçların yan etkileri
- Suç oranı yüksek olan bir bölgede yaşamak
- Mali sorunlar
- Bedensel aktivite olmaması
- Adrenalin, insülin, stres ve kortizol hormon sisteminde değişiklikler olması
Asıl sorumuz olan bipolar bozukluğun genetik olup olmadığı sorusuna gelirsek, bipolar bozukluğun nedeni kesin olarak bilinememektedir. Yine de çoğu psikoloji kanalında konu hakkında birkaç teori var:
- Beyinde kimyasal dengesizlik
- Bir sosyal ilişkinin bozulması
- Fiziksel, duygusal veya cinsel istimar
- Sevdiğin birinin veya bir aile üyesinin ölümü
- Boşanma, iftiraya uğrama, iş kaybı, para kaybı gibi tetikleyici faktörler
- Genetik faktörler
Genel olarak 20’li yaşlarda ortaya çıkan hastalık toplumda %1 veya 2 oranında görülebiliyor. Genetik yatkınlık olduğu süreçte ortaya çıkma yaşı 7 veya 8’e kadar inebiliyor. Tabii bu yaşlarda tanı koymak zor oluyor ve çoğu zaman başka hastalıklarla karıştırılabiliyor. Birinci derece akrabalarda bu durum %8-%9 oranında; tek yumurta ikizlerinde ise %45-%75 oranında görülebiliyor.
Tedavisinde genel olarak kan takibinin yapılması önemli. Tabii bu süreçler hastanın düzeyine göre belirleniyor çünkü belli bir tedavi planı bulunmuyor. Hastalık sürecinde hastanın ilaçlarını düzenli olarak kullanması, kan düzey takiplerinin yapılması, hastalık belirtilerinin tanınması, uyku düzeninin belirlenmesi gerekiyor. Yine süreç boyunca alkol, sigara ve uyuşturucu maddeden uzak durmak önemli. Atlatıldıktan sonra tekrar nüksetmesini engelleyecek koruyucu tedavi planı oluşturulmadır.
