İnsanlar çoğu zaman kendisini, ortalama insanlardan daha akıllı olarak değerlendirir. Yalnızca kendi kararlarını ve kendi seçimlerini beğenir. Fakat Harvard Üniversitesi profesörlerinden Benjamin Libet’in yapmış olduğu deneyler, çoğunlukla insanın mantığıyla karar vermediğini kanıtladı. İşte bu deneyin bizi götürdüğü sonuç: Sürü psikolojisi
Sürü Psikolojisinin Seyri Nedir?
Bu deneyde Libet, bir olay karşısında, çoğunlukla insanın önce bilinçaltının onunla ne yapacağına karar verdiğini, sonra ise mantığının devreye girerek bu kararı doğruladığını saptadı. Mantık yoluyla karar aldığını zannetse de, birçok durumda insanı yönlendiren kendi sezgileriydi. Libet’e göre, insanın aldığı kararlarda genellikle mantık sonradan devreye giriyordu.
Amerika MIT Üniversitesi profesörü Daniel Wegner, Libet’in deneylerini bir adım ileriye taşıdı: Karar alma aşamasında insanın çevresinden ne kadar fazla etkilendiğini kanıtladı. Wegner’e göre, insan pek çok kararını kendi iradesiyle almadığı gibi, çoğu olayda gerçekten istediğini yapamaz, çevresine karşı boyun eğer. Wegner bu çalışmalarıyla, insanın verdiği kararları, onun çevresindeki insanların direkt etkilediğini bilimsel olarak kanıtladı. Yani bizim de günlük hayatımızda tartıştığımız mahalle baskı tam olarak buradan gelmektedir.
İnsanın davranışlarının önemli bir bölümü, içinde bulunduğu gruplar tarafından şekillenir. İnsan kimlerle birlikte hayatını devam ettirirse bir süre sonra, onlar gibi olur. Atalarımızın dediği gibi, üzüm üzüme baka baka kararır.
İnsan beynin ön lobunda ‘’ayna nöronu’’ adı verilen bir çeşit nöron vardır. Bu nöronlar insanın karşı tarafta gördüğü faaliyeti kendisinin de yaptığını düşünmesine ya da yapması gerektiğini düşünmesine yol açar. Seyretmek, yapmak ile özdeş oluyordu.
Sürü Psikolojisi Nedir?
Bir topluluğa ait olmak, onay almak insana güven duygusu verir. Bir gruba yeni dâhil olan herkes, kısa zamanda o çevrenin giyim tarzını çözer ve hemen gruba benzemeye başlar. İnsan farkına varsa da varmasa da, içinde yaşadığı çevreye uyum sağlamak için görüşlerini, fikirlerini, davranışlarını değiştirir.
O çevreye ait olmaya başlayınca kişilerin kendi fikirleri, iradeleri kişilikleri ve yetenekleri geri planda kalır. Gustave Le Bon, toplumların ortak bir duygu ve ruh çevresinde birleşen bireylerden oluştuğunu, fakat kitlenin davranışları ile onu oluşturan kişilerin davranışları arasında farklar olduğunu da söyler. Kitleyle hareket eden bireyler, kolektif ruha tabi olurlar; kitle gibi düşünürler, hissederler, davranırlar. Bu kolektif ruh kitlenin bütün üyelerine öyle bir güç verir ki, topluluğun kontrol edilmesi güçleşir ve hatta zaman zaman tehlikeli bir hal alabilir.
Bir topluluğun duyguları basit ve abartılı olur. Kitleler, hipnotize gibi akıl ve sorgulama yetilerini yitirir. Kitleler kendilerine sunulan “hazır düşünceler” içerisinde hiç düşünmeden hareket ederler.
Sürü Psikolojisinden Kurtulmanın Yolları Nelerdir?
Eleştirel Düşünceye Sahip Olmak
Eleştirel düşünce hayatın her alanında olduğu gibi sürü psikolojisinden kaçınılmasının da birebir tedavisi niteliğindedir. Eleştirel düşünceyi geliştirmenin en önemli yolu kitap okumaktan geçmektedir. Kitap okumak farklı düşünceleri tanımak ve o düşünceler arasındaki bağlantıları yakalamayı sağlar. Böylece hazır düşüncenin esaretinden kurtulursunuz.
Kendi Fikirlerinin Arkasında Durmak
İnsan kendi fikirlerine de koşulsuz şartsız bağlanmamalı, fakat insanın daima bir konu hakkında fikir sahibi olması ve yeri geldiğinde onu savunması gerekir. Yoksa insan, kitlelerin fikirlerini benimseme ihtiyacı duyacaktır.
Problemlerle Yüzleşmek
İnsan düşünmek ve problemlerle yüzleşmek konusunda her zaman çekingen davranmaktadır. Bunun sebebi bilgi eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bilgi edinmekten ve bu bilgilerle problemlerinizi çözmekten kaçınmayın. Yoksa sürü psikolojisiyle sizin yerinize problemleri çözeceğini sandığınız bir lideriniz olur.
Bir topluluğa ait olmak, onay almak insana güven duygusu verir. Fakat unutmayın ki, kendi düşüncelerinin arkasında durmak, kendi problemlerini çözmek insana esas güven hissini tattırır.
Önerilen İçerik: Tüketici Psikolojisi ve Diderot Etkisi
