İsviçre’deki Zürih Üniversitesi’nin liderliğinde yapılan, insanların güvenirliğini sorgulayan kayıp cüzdan araştırmasının sonuçları tüm dünyada şok etkisi yarattı.
Science adlı bilimsel yayında yer verilen araştırmada bir kişinin kayıp bir cüzdan bulduğunda onu sahibine verme ihtimaline odaklanıldı. Araştırma kapsamında 40 ülkedeki 355 şehirde otel, banka, müze, postane ve karakol gibi çeşitli kurumların resepsiyonlarına 17 binden fazla “kayıp” cüzdan bırakıldı. Cüzdanların bir kısmında hiç para yoktu. Diğer cüzdanlardaysa 10 sterlin (73 TL) veya 74 sterlin (544 TL) değerinde para bulunuyordu. İçinde sahte isim ve e-posta adresleri vardı. Bulunan cüzdanların geri verilme ihtimalleri ise şaşırtıcıydı. İçinde para olmayan cüzdanların sadece yüzde 40’ı sahibine geri verildi, içinde az miktarda para olan cüzdanların yüzde 51’i, fazla miktarda para olanlarınsa yüzde 72’si iade edildi. Kısa bir deyişle; içinde fazla para olan cüzdanın sahibine dönme ihtimali, içinde az para olan ya da hiç olmayandan cüzdandan daha fazla.
Kayıp Cüzdan ve Ahlak İlişkisi
Bilim insanları bu ilginç durumu şöyle açıklıyor: Kişilerin cüzdanı geri verme nedeni hem sahibini önemsemeleri hem de kendilerine duydukları saygıyı korumak istemeleri. Bu durum “ahlaki olmayan davranışın psikolojik bedeli” olarak tanımlanıyor. Araştırmacılardan Amerikan Michigan Üniversitesi’nde öğretim üyesi Alain Cohn, çarpıcı sonuç ile ilgili şöyle dedi: “İnsanların bencil olduklarını varsayıyoruz. Gerçekteyse, insanların öz saygıya kısa vadeli maddi kazançtan daha fazla önem verdiği görülüyor. İnsanlar kendilerini hırsız değil, dürüst biri olarak görmek istiyor. Bulunan cüzdanı saklamak kişinin kendisine duyduğu saygıda değişim yaratıyor ve bunun psikolojik bir bedeli oluyor.”
Yolsuzluk Karşıtları Cüzdanı Geri Vermedi!
Araştırmanın bir diğer ilginç sonucu da Vatikan’da ve yolsuzluk karşıtı iki büroda düşürülen cüzdanlar sahiplerine geri dönmedi. Öte yandan, yüksek miktarda para olan cüzdanların iade edilme olasılığı hemen hemen her ülkede daha fazlaydı. Araştırma genel ortalamaya bakarak insanlarına en güvenilir ülkelerini de seçti. En dürüst ülkeler İsviçre, Norveç ve Hollanda oldu. Bu ülkelerde cüzdanların yüzde 75 ve 80’i sahibine iade edildi. Çin, Peru, Kazakistan ve Kenya gibi ülkelerde ise, cüzdanların yalnızca yüzde 8 ila 20’si geri verildi.
Önerilen İçerik: Bir Toplum, Kurallar Olmadan Var Olabilir mi?
