Harediler veya Yahudi Haredileri, laik yaşam tarzını tamamen reddeden Ortodoks Yahudilik inancına mensup kişileri tanımlıyor. Onlar için Yahudilik’in en muhafazakâr kesimi denilebilir. Bu nedenle Ultra-Ortodoks Yahudiler olarak da bilinirler. Haredi kelimesi, İbranice korku anlamına gelen “Harada” kelimesinden türetilmiştir. Haredilerin yaşamları, Yahudi yasa sistemi olan Halacha’yı en iyi şekilde uygulama üzerine kuruludur.
Günümüzde Haredilerin büyük bir çoğunluğu İsrail’de yaşamakta, İsrail nüfusunun %10’unu oluşturmaktadır. Ortodoks Yahudiler, ağırlıklı olarak Kudüs ve Bnei Brak şehirlerine yerleşmişlerdir. İsrail’in yanı sıra Amerika’da Brooklyn’de de geniş bir Haredi nüfusu yaşam sürmekte. Dünya’da toplamda 1,5 milyon civarında Haredi bulunmaktadır.
Toplumdan izole bir hayat sürmeleri, onları İsrail hükümetiyle en çok sorun yaşayan grup olarak öne çıkıyor. Sınırları içerisinde yaşam sürmelerine karşın İsrail’in varlığına tamamen karşılar. Nedeni ise Mesih gelmeden İsrail’in kurulmasının doğru olmadığına inanmalarıdır. Terör, savaş gibi olayların meydana gelmesi de gayrimeşru bu duruma bağlanıyor.
Harediler, toplumsal düzeninin devamlılığını sağlayan pek çok uygulamaya da karşı. Bildiğiniz üzere İsrail’de erkeklerin ve kadınların askerlik yapması zorunlu. Ortodoks Yahudiler, askerliği kabul etmiyor ve sık sık protesto gösterileri yapıyorlar. Askerliğin dini inançlarını yapmalarını engelleyeceğini düşünüyorlar.
Önerilen İçerik: İçinde Yaşam Olan Dev Bir Morg: Hindistan Ölüm Şehri ”Varanasi”
Reddettikleri diğer bir uygulama ise laik eğitim sistemi. Haredi Yahudilerin çocukları yalnızca kendi anlayışlarıyla eğitim veren dini okullara gidiyorlar. Haredi okullarında matematik, İngilizce, fen gibi dersler ya tamamen kaldırılmış, ya da son derece kısıtlı şekilde veriliyor. Ağırlıklı olarak dini eğitim almalarından dolayı Haredilerin iş hayatına atılmaları da oldukça zor oluyor. Onlar, daima işe alınacak son kişiler olarak görülüyorlar. Her ne kadar ön yargılı bir yaklaşım olsa da Haredi erkekler işverenler tarafından tembel ve beceriksiz olarak nitelendiriliyorlar. Yapılan araştırmalara göre günümüzde Haredi erkeklerin %60’ı çalışmıyor. Bu durum modern Yahudiler tarafından hoş karşılanmıyor elbette.
Giyim Tarzları Sayesinde Onları Tanımak Çok Kolay
Harediler, kıyafetleriyle 18. yüzyıldan kalma bir görüntü çizerler. Erkekler siyah uzun ceket, siyah şapka ve saçlarının favori kısımlarını uzunluğuyla tanınıyor. Kadınlar ise genellikle nötr renkler giymeyi tercih ediyor. Çoğunlukla saçlarını kapatan Haredi kadınlar bu iş için kimi zaman peruk kullanıyorlar.
Kadınların Pantolon Giymesi Yasak
Ortodoks Yahudilerin inançlarına göre kadınların başlarını örtmeleri gerek, bunun dışında pantolon giymeleri de yasak. Kadınlara yönelik baskıcı tutum bununla da kalmıyor. Erkek ve kadınların toplum içinde yan yana gelmelerini onaylamıyorlar. Toplu taşıma araçların kadın ve erkeklerin birlikte oturmalarına karşı tepki gösteriyorlar. İsrail’de Harediler’in kullandığı kadınların önde, erkeklerin arkada oturduğu özel otobüsler sefer yapıyor.
Radikal bir yaşam süren Yahudi Harediler, teknolojiyle de pek haşır neşir değil, yalnızca tuşlu telefonlar kullanıyorlar.
Harediler, Filistin’in işgali esnasında İsrail Hükümeti karşısında bir tutum sergilemişlerdir. Bulundukları topraklarda barış içerisinde yaşamayı savunmuşlardır. Diğer Yahudilerin aksine Harediler, İsrail bağımsızlık gününü kutlama, hatta o gün Filistin bayraklarını alarak Filistin’e destek protestoları düzenlerler.
Çocuk Sahibi Olmak Önemli
Harediler, genellikle kendi inançlarına sahip kişilerle evleniyor. Bu Ultra-Ortodoks Yahudi toplumunda çocuk sahibi olmak oldukça önemlidir. Genç yaşta evleniyorlar ve ortalama 6-7 çocuk sahibi oluyorlar. Hızla nüfuslarının artması İsrail hükümeti için sorun teşkil etmekte. Devletten aldıkları çocuk yardımlarıyla geçinmeleri İsrail’de yaşayan diğer topluluklar tarafından pek de hoş karşılanmıyor.
Harediler, toplumun dikkatini 2018 yılında Hamevasser gazetesinin Paris’teki Cumhuriyet yürüyüşünde çekilen fotoğrafta kadın siyasetçileri sansürlemesiyle çekti. Paris’teki yürüyüş fotoğrafının orijinalinde yer alan Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo gazetede yer alan fotoğrafta silinmişti.
Önerilen İçerik: Bugün Bile “İnsan” Olarak Görülmüyorlar: Dışlanmış İnsanlar “Dokunulmazlar” Kimlerdir?
