Özgürlük Neydi?
Özgürlük sözlükte her ne kadar insanın, her türlü dış etkiden bağımsız olarak kendi düşüncesine göre karar vermesi durumu olarak geçse de gerçekten özgürlük var mıdır, özgür insan hiç yaşadı mı? Günümüzde de hala tartışma konusu olan özgürlüğü veya özgür yaşamı ele alalım. Öncelikle insan sosyal bir varlıktır ve çevresine bağımlıdır. İnsanın sosyal bir varlık olması onun özünden gelir ve her insanda görülür. Sosyal varlıklar da çevreye bağlı yaşarlar, çevrelerinden olumlu ya da olumsuz etkilenirler. Bu etkileşim her insanda olsa da etkileşimin görülme zamanı, yeri, şekli çeşitlilik gösterir. Bununla da sosyal bir varlık olan insanlar birbirlerinden ayrılırlar. İnsanı etkileyen pek çok faktör olmasına rağmen bütün insanların eşit olduğu bir nokta vardır. Ana rahminden her insan özgür doğar. Özgür doğan insan doğduğu toplumun kendince özgürlüklük çerçevesindeki sınırları içerisinde yaşar. Aslında başka bir değişle özgür doğan insanın elinden özgürlüğü alınır. Çünkü her toplumun kuralları vardır. Bu kurallar ister kişinin yararına ister zararına olsun kişiyi etkiler ve bir noktada insanı şekillendirip kısıtlar.
Eylemlerimde gerçekten özgür müyüm?
Öncelikle yukarıda insanın istese de istemese de çevresinden etkilenebileceğini konuştuk. O halde çocukluğumuzdan beri aşikar olduğumuz o soruyla başlayalım: Anneni mi yoksa Babanımı daha çok seviyorsun? Hepimiz en az bir kere de olsa duyduğumuz bu soruya gerçekten özgürce cevap verebildik mi? Tabii ki bu soru da her çocuğa göre değişir sebebiyse çocuğun çevresiyle alaklıdır. Örneğin toplumumuzda erkek çocukları anneyi sever diye bir kanı var. Peki bunun sebebi ne olabilir? Türk aile yapısında baba figürü ailenin direğini simgeler bu nedenle de serttir ve sevgisini kolay göstermez anne ise daha şefkatli daha merhametlidir. Belki de bu sebeple erkek çocukları anneyi daha çok sever. Bu sebebi ele almış olursak erkek çocuğunun yapacağı seçim Anne aleyhine olur. Sorulan bu soru başka bir toplumda sorulsaydı belki de daha başka cevaplar alınacaktı. Özetle çoğu insana sorulan bu soru bile insanın tamamen özgür bir cevap verebilmesini engelliyorsa kararlarım ve eylemlerimde gerçekten özgür müyüm?
Herkes için özgürlük mümkün mü?
İnsanların eylemlerinde tamamen özgür olamayacaklarından bahsetmiştik. Peki ya bütün insanlık için toplumsal bir özgürlük yasası olabilir mi ya da herhangi bir yasa özgürlüğü kısıtlar mı? Her medeniyetin kendince kuralları ve yasaları vardır. Bu yasalara uyulmadığı sürece belli başlı cezalar uygulanır. Peki özgürlük her türlü etkiden uzak karar verebilme durumuysa neye veya kime göre özgürlük? Spinoza, insanın durumunun doğal koşullarla ve kişinin kendine özgü tutkularıyla ilişkisine tabi olduğunu söylemiştir. Özgürlük kişiye özgüyse ve herkesce farklılık gösteriyorsa ortak bir özgürlük kavramı olduğunu söyleyebilir miyiz?
Keyifli okumalar.
