Psikoanalitik kuramdaki psişik determinizm kavramına göre ruhsal yapımızda gerçekleşen her şeyin bir nedeni vardır. Psikoanalitik kuram, bilinen bir kelimenin hatırlanamaması, dil ve kalem sürçmeleri, kazalar, nevrotik davranışlar ve hatalı hareketler gibi tüm durumların altında belirli nedenlerin bulunduğunu ve o nedenlerin çoğunlukla kişinin bilinçaltında yattığını öne sürüyor. Freud bu hatalı davranışları parafraks olarak tanımlamıştır. Parafraksları ortaya çıkaran nedenler bazen kolaylıkla tespit edilirken genellikle bu nedenler daha karmaşık ve çeşitlidir. Örneğin unutkan bir öğrenci bilinçdışında, kendisine baskı kuran ailesini cezalandırmak ve onlara karşı bu tür duygular beslediği için kendini suçlu hissedip kendisini bu şekilde cezalandırıyor olabilir (Yazgan İnanç ve Yerlikaya, 2019).
Kocasının arabasıyla kaza yapan bir kadın ele alındığında bu parafraksın altında üç bilinçdışı sebep yatıyor olabilir: Kadın kocasına kızgınlığını bu şekilde ifade etmiş olabilir, kocasının saldırganlığına bir ceza olarak yapmış olabilir çünkü kazadan sonra kocanın saldırganlık dürtüleri ortaya çıkacaktır ya da kocasının karşılayamadığı cinsel arzular olabilir (Brenner, 1998 akt., Yazgan İnanç ve Yerlikaya, 2019).
Başka bir örnekte ise sınavı için yeterli düzeyde çalışmış bir öğrenci, sınav sabahı sınav saatinden biraz önce orada olacak şekilde yola çıkar ve okuluna giden bir otobüse biner. Fakat öğrenci otobüste uyuklamaya başlar ve aslında yanlış otobüse binmiştir. Bu olanlardan sonra da sınava yetişemeyecektir. Bu noktada belki de öğrenci bilinçdışında sınav sonuçlarından korkmuş olabilir, gerçekten başarılı olmak istememiş olabilir (Warburton, 2020).
Gerçekten çalışmamız gereken bir sınava çalışmadığımızda belki de emeğimizin karşılığını alamamaktan korkuyor olabiliriz. İlişkiler için özellikle güzel bir bakış açısı olacağını düşünüyorum. Daha önce ilişkisi olmayan biri belki de ilişkilere dair bir şeyden korktuğu için ilişki yapmaktan kaçıyordur. Bir şekilde kendini sürekli insanlarla tartışırken bulan biri belki de o tartışmalara kendisi zemin hazırlıyordur.
Fakat tüm bunların yanı sıra Freud puro tiryakisiydi ve çene kanserine yakalanıp bir sürü ameliyat geçirse de puro içmeye devam etti. Puro erkeklik organı simgesi olduğu için bu alışkanlığı Freud’a sorulduğunda “bazen bir puro sadece bir purodur” diye yanıt vermiştir (Burger, 2016). Yani burada şunu unutmamak lazım her durum için geçerli olduğunu iddia edemeyiz. İnsan tek bir kavramla açıklanamayacak, kompleks bir varlıktır.
Başarmak isteyip başaramadıklarımıza bakmada, yaşadığımız kaza ve aksilikleri gözden geçirmemizde bize yeni bir bakış açısı kazandırabileceğini düşünüyorum fakat bazen bir puronun sadece bir puro olduğunu unutmamak dileğiyle.
Son olarak eğer bu yazıdan sonra siz kendi hayatınızda bu tür yaşantılar görürseniz benimle paylaşır mısınız?
KAYNAKÇA
Burger, J.M. (2016). Kişilik. İstanbul: Kaknüs Yayınları. 5.basım.
- Warburton, N. (2020). Felsefenin Kısa Tarihi. İstanbul: Alfa Felsefe. 44. Baskı.
Yazgan İnanç, B., & Yerlikaya, E. E. (2019). Kişilik kuramları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. 15.baskı
