Bu hafta dersimize dijital vatandaşlık kavramıyla başladık. Dijital vatandaşlık kelime anlamıyla topluma çevrimiçi katılmak anlamına gelir.
Sanal dünyada bulunduğumuz halimiz ve katılımımız bizim dijital vatandaşlığımızdır. Orada kurduğumuz ilişkiler, edindiğimiz bilgiler veya verdiğimiz bilgiler bizim dijital vatandaş olarak özellerimizden birkaçıdır.
Dijital vatandaşlığı oluşturan temel unsurlar vardır. Bunlar: Dijital erişim, dijital ticaret, dijital iletişim, dijital okuryazarlık, dijital görgü kuralları, dijital hukuk, dijital hak ve sorumluluklar, dijital sağlık, dijital güvenlik, dijital ayak izi. Bu unsurlar birbiri ile ilişki içerisindedir. Bu nedenle birinin eksikliği dijital vatandaşlık kavramının tanımına aykırıdır.
Hepsinden kısa kısa bahsedecek olursak; dijital erişim, her türlü dijital kaynağa erişebilme ve etkin kullanabilme anlamına gelir.
Dijital ticaret, hepimizin de çok iyi bildiği “online alışveriş” anlamına gelir. Özellikle pandemi döneminde her türlü ihtiyacımızı internetten sipariş ediyoruz. Bazen alışverişin dozu kaçıyor ve hiç kullanmayacağımız ürünleri bile sipariş edebiliyoruz. Akıllı tüketici olarak ürünü almadan önce düşünmek ve sipariş verirken de güvenilir kaynakları ve siteleri kullanmak zorundayız.
Dijital iletişim, belki de teknolojinin en hızlı gelişim gösterdiği alanlardan biridir. Günümüzde gönderdiğimiz herhangi bir mesaj saliseler içerisinde başka bir kıtadaki arkadaşımıza ulaşabiliyor. Bu da dijital iletişimde bazı sorumlulukları beraberinde getiriyor. Bizler dijital ortamlarda iletişim kurarken dikkatli olmalı, söyleyeceklerimizi gerekirse birkaç kez düşünerek karşımızdaki kişiye iletmeliyiz.
Dijital okuryazarlık, dijital teknoloji kaynakları zamanında doğru bir şekilde kullanabilmektir.
Dijital görgü kuralları belki de dijital ortamdaki en çok önem verilmesi gereken unsurdur. Kendimizi ifade ederken kırıcı sözcükler kullanmamalı, başkalarını rencide edici tabirlere yer vermemeli ve başkalarına karşı kışkırtıcı davranışlarda bulunmamalıyız.
Dijital hukuk, düzeni sağlama ve hakları koruma anlamında dijital ortamdaki önemli unsurların başında gelmektedir. Özellikle telif hakkı ve mülkiyet hakkı gibi konularda dijital hukuk maddelerine aykırı davranışlarda bulunmak ciddi sonuçlar doğurabilir.
Dijital vatandaşlık günümüzdeki herhangi bir ülkenin vatandaşı olmakla yakın sorumlulukları beraberinde getirir. İnsan ve eylemin bulunduğu her yerde başkalarının haklarını korumak için sorumluluklar vardır. Dijital vatandaşlık da bu sorumlulukları beraberinde getirir. Bu nedenle dijital hak ve sorumluluklar maddesi dijital ortamda kişilerin güvenliği ve ortamın huzurunun sağlanması noktasında büyük önem taşır.
Dijital ortamda geçirdiğimiz sürenin fazlalığı internet bağımlılığı olarak adlandırılır. Bağımlılık neticesinde psikiyatrik rahatsızlıklar da beraberinde gelir. Verimsiz uyku, özgüven eksikliği, duyguları kontrol edememe gibi problemler interneti bilinçsiz ve süresiz kullanımda kendilerini belli eder. Bu problemlerin yaşanmaması için dijital sağlık konusunda bilinçlenmeli ve hayatımıza entegre etmeliyiz.
Dijital ortamda belki de karşı karşıya olduğumuz en büyük tehlikelerden birisi güvenlik açığıdır. Bizler herhangi bir siteye kaydolurken kendimiz ve yaşantımız hakkında az veya çok bilgiyi bulut ortamına aktarırız. Bu veriler kötü amaçlı yazılımların veya kişilerin eline geçebilir ve bizler için tehdit unsuru olabilirler. Bu gibi problemlerin yaşanmaması için dijital güvenlik konusunu iyi öğrenmeli, kendimizi olası bir tehditle karşı karşıya kaldığımız zaman nasıl koruyabileceğimizi bilmeliyiz.
Listemizin son maddesinde dijital ayak izi kavramı bulunuyor. Dijital ayak izi bizim internette yaptığımız en ufak hareketin bile kaydedilmesiyle ortaya çıkar. Yaptığımız aramalar, girdiğimiz siteler, paylaştığımız fotoğraflar vb. … Bunların hepsi bizlerin internet ortamındaki ayak izlerini oluşturan unsurlardır. Bu veriler bizim geçmişimizde kaydolur ve başkaları tarafından erişilebilecek durumdadır. Veriler bizlerin pek farkında olmadan daha doğrusu çok da önemsemeden geçtiğimiz “Gizlilik Politikası” adı altındaki onaylama metinlerinde rızamızın alınmasıyla işlenir. Bu nedenle konuştuğunuz bir ürünün reklamlarını görmeniz ya da ilgilendiğiniz bir ürünle ilgili sürekli olarak reklam almanız çok da şaşırılası bir durum değildir. Buradan yola çıkarak şuna varabiliriz ki; paylaştığımız gönderilerde, girdiğimiz bilgilerde kendimizi nasıl tanıtmak istiyorsak yani kendimizi dış dünyaya nasıl pazarlamak istiyorsak isteklerimiz doğrultusunda akıllı hareketlerde bulunmalıyız.
Bu haftaki dersimizde dijital vatandaşlıktan ve dijital vatandaşlığın gerekliliklerinden bahsettik. Bu bilgilerin hepsi sanal dünyada bizlerin daha huzurlu ve güvenli vakit geçirebilmemizi sağlayan maddelerdir. Bu nedenle her bir maddeyi hayatımıza katarken özen göstermeliyiz.
