12. Şarl 1697-1718 yılları arasında İsveç Kralıydı.Büyük Kuzey Savaşı’nda savaştı,1700 yılında Narva’da kazandı,1709 yılında Poltava’da yenildi. İsveç Kralı,Osmanlı Devleti topraklarına 5 günlüğüne misafirliğe geldiğini söylemişti.Fakat 5 gün geldiği yerde tam 5 sene süresince kaldı.Daha fazla kalacaktı ki padişah tarafından yaka paça silah zoru ile ülkesine gönderilebildi.Bu kral “Demirbaş” lakabı verilen İsveç Kralı 12. Şarl’dır.Askeri dehalığı ve cesaretiyle de tanınır.
12. Şarl 1682 senesinde İsveç’in Stockholm kentinde doğdu.Babası Kral 11. Şarl, annesi ise Kraliçe Ulrika Eleanora’ydı. 12. Şarl Kraliyet ailesindeki tek erkek çocuğu olması nedeni ile yetişmesine önem verildi.Askeri ve yönetim konularında ciddi bir özen ile yetiştirildi.Babasının 1697 senesindeki beklenmedik ölümü sonucunda 12. Şarl henüz 15 yaşındayken tahta çıktı.Devralmış olduğu İsveç Krallığı günümüzden çok daha büyüktür.Hatta bazı tarihçiler tarafından İsveç İmparatorluğu olarak isimlendirilen bölgenin söz sahibi olan ülkeleri arasından biriydi.15 yaşında çocuk bir kralın tahta çıkması komşu ülkelerin iştahını kabartmıştı.Bunun sonucu olarak Danimarka,Rusya ve Polonya-Litvanya Birliği bir ittifak kurması ile İsveç’e karşı savaş açtılar ancak hafife almış oldukları bu çocuk beklenmedik derecede sert çıkacaktı.12. Şarl henüz 18 yaşında olduğu dönemlerde Danimarka’nın başkenti olan Kopenhag’ı kuşatma altına aldı ve onları barışa zorlaması ile savaş dışı bıraktı.Ruslar da aynı zamanda Deli Petro lakaplı rus liderin Rus İmparatorluğu idaresinde Narva’ya saldırmaktaydılar.Vakit kaybetmeden Danimarka’dan dönen 12. Şarl 8.000 kişilik askeri birlik ile Deli Petro’nun üzerine Narva’ya hamle yaptı.Yapılan muharebede kendi ordusundan yaklaşık olarak 4-5 kat daha büyük olan 36000 kişilik Rus ordusunu mağlup etti.Son olarak Güney kıyılarına saldıran Polonya-Litvanya ordularını takip eden 12.Şarl,Kral 2. August idaresindeki bu orduyu Polonya içlerindeki Kliszów bölgesinde yakaladı. Yapılan Kliszów Muharebesinde galip taraf yeniden 12. Şarl idaresindeki İsveç oldu.12. Şarl son muharebesini bitirdiği zaman henüz 20 yaşındaydı.Bölgedeki üç büyük devletide mağlup ederek kendini ispatlayan genç Kral rahat bir nefes aldı.26 yaşlarına geldiği dönem Kral 12. Şarl bütün Rusya’yı fethetmeyi hedeflemişti.Bu hedef ile rotasını Moskova’ya çevirdi ve 35000 kişilik askeri birliği ile yola çıktı.Rusya’nın en büyük silahı tarih kaynaklarında olduğu gibi yine iklimi olacaktı.Ruslar ilerleyen İsveç askeri birliklerinin güzergahındaki bütün kuyuları zehirleyip tarlaları yaktılar.İsveç ordusuna faydalı olabilecek her şeyi imha ettiler.Soğuk ve açlıktan dolayı kayıplar yaşayan İsveç ordusu Poltava’ya vardığı zaman 20000 kişi kalmıştı.Rus İmparatoru 1. Petro önlerini keserek 80000 kişilik askeri birliği ile Poltava savaşında İsveçlilere ağır darbe vurdu.İsveç Kralı yaralı bir şekilde yanında olan yaklaşık 1000 civarı askeri birliği ile savaş alanından kaçmayı başarmıştı.Kuzeyi, batısı ve doğusu düşmanları ile çevrili ülkesinden yüzlerce kilometre ötede olan Kral 12. Şarl son çözüm olarak güneyde daha önce hiç karşılaşma fırsatı olmadığı bir devlet olan Osmanlı Devleti’nin sınırlarına girdi.Böylelik ile kralın Osmanlı Devletindeki o meşhur misafirliği başlamış oldu.İsveç Kralı 12. Şarl Osmanlı-Rus sınırında bulunan Bender bölgesine yerleşmiş,yaralı durumda olduğunu,5 gün süresince dinleneceğini ve ardından ülkesine geri döneceğini bildirmişti.Rusya’ya karşı ittifak arayışında olan Osmanlı Devleti ise Kralı oldukça sıcak karşıladı.Esasen İsveç Kralı ilk başlarda oldukça mütevazı bir tavrı vardı.Kendisine Bender kalesinde kalabileceği ifade edilse de o askerleri ile kale önüne çadır kurup orada kalmayı tercih etti.Kısa zaman içerisinde başkent İstanbul kentinde oturan Padişah 3. Ahmet ile temasa geçmesi ile iyi ilişkiler kurdu.İsveç Krallığının İstanbul’da devamlı bir elçi bulundurmasına izin verildi ancak Osmanlı topraklarında daha rahat olduğu için bildirdiği gibi 5 gün kalmadı.Kralın misafirliği aylar sürünce 12. Şarl’a Osmanlı hazinesinden ödenek bağlanmıştı.Sultan III. Ahmet İsveç Kralına bir jest olarak Rusların elinde köle olarak satılan bütün İsveçli kadın-çocukların fidyesini ödemesi ile serbest bıraktı.Ancak bu kadın-çocuklar krallarının Bender bölgesinde olduğunu duyduklarına buraya akın ettiler.Artık çadırlara sığamayan İsveçliler Bender Kalesi’nin karşısında evler yapmaya başladılar ve kısa süre içerisinde burada binlerce İsveçli’nin yaşadığı bir kent haline geldi. 12. Şarl burayı kendi kentiymiş gibi Şarlstad ismini verdi ve kendine bir konak yaptırdı.Rus karşıtı olan Kazak ve Tatarları yanına çekerek buradan Rus sınırına küçük baskınlar düzenlemeye ve burayı bir askeri üs olarak kullanmaya başladı.12. Şarl belirttiğim gibi tek erkek çocuktu.Yani o buradayken İsveç krallığında hak iddia eden başka kimse yoktu bu neden ile kendi ülkesini buradan gönderdiği mektuplar ile yönetmeyi sürdürdü.Sözde 5 günlüğüne gelen İsveç Kralı nerede ise devlet içerisinde devlet kurmuştu.Osmanlı halkı,İsveç Kralı gitmemesi nedeni ile “bu adam Osmanlı’nın demirbaşı oldu” denmesi ile ona “Demirbaş Şarl” lakabı takıldı.Misafirliğin gereğinden fazla uzadığı ve ülkesine gitmesi gerektiğini defalarca kez ikaz edilse de kral umursamadı.Kralın Rusya’ya yapmış olduğu baskınlar ve Osmanlı Padişahı III. Ahmet’i Ruslara karşı kışkırtmasından dolayı Rusya ve Osmanlı Devleti savaşa girdi.Meydana gelen Prut Savaşı’nda Osmanlı Devleti galip oldu.İmzalanan barış anlaşmasının ardından bile Rusya’ya karşı baskınlarını sürdüren ve Osmanlı-Rus barışını bozma arzusunda olan 12. Şarl sınırdaki varlığı tehlikeli bir duruma geliyordu.Ülkeyi terketmesi amacı ile krala verilen ödenek kesildi.Ardından elçisi başkent İstanbul’dan uzaklaştırıldı.Kralın padişaha mektup yazması da yasaklandı.Son olarak Padişah 3. Ahmet kendisine mektup yazması ile kibar bir şekilde gitmesini istemiştir.Mektup üzerine 12. Şarl ülkesine dönmeyi kabul etti ancak bir şartı vardı.Yol süresince onu koruyacak 40000 kişilik bir Osmanlı askeri birliğinin İsveç’e varana kadar kendisine eşlik etmesi arzusu vardı.Kralın gitme isteği yoktu.31 Ocak 1713 tarihinde Bender’de bulunan İsveç kampı Osmanlı askerleri tarafından kuşatıldı.Kral teslim olmayınca top atışı yapıldı.Gün boyunca top atışlarına maruz kalan İsveç kampı ertesi gün Osmanlı askerlerinin hücumu ile sarsıldı çıkan muharebe de iki taraftan da yüzlerce kişi öldü.İsveç Kralı 12. Şarl, bu saldırıda silah zoru ile ele geçirildi.Bu küçük çaplı muharebe tarihe Bender Çatışması olarak geçecekti. 12. Şarl Edirne’ye getirilip tutsak edildi.Serbest kalır ise gideceğini bildirmesi üzerine 12. Şarl serbest bırakıldı.5 senelik misafirlikten sonra Kral,Osmanlı topraklarını terk etmiş ve kılık değiştirmesi ile kendi ülkesine kadar güvenli bir şekilde gitmiştir.Ardından Osmanlı Devletine 2000 kese altın borç bıraktı ve ödemedi.Aynı zamanda Osmanlı mutfağında sevdiği bazı yemekleri de İsveç’te yaptırmayı sürdürdü.Günümüzde tüm dünyanın bildiği İsveç köfte ve Kaldolmar ismi ile bilinen lahana sarması Osmanlı mutfağından çıkan ve İsveç de bilinen yemeklerden bazılarıdır. 12. Şarl ülkesine dönmesinin ardından Norveç’e savaş açtı ve bir kale kuşatması esnasında ölmüştür.
—KAYNAKÇA—
Wikipedia
Wikiwand
History Studies
Listelist
Ekşi Şeyler
Yarının Kültürü
BBC
Britannica
Sabaton
Science Norway
History Learning
Unofficial Royalty
Canadian Institute of Ukrainian Studies
Library of Congress
The Boston Calender
The York Historian
Middle East Eye
Kyiv Post
Popular Historia
HMDB
